Hujjatul Islam Ustad Syed Jawad Naqvi
(Mkuu wa shule Jamia Orwatul Wuthqa – Lahore)
Imetolewa: Msikiti wa Baitul Ateeq
Lahore – Pakistan
Hotuba ya 1: Riba huharibu maisha ya kiuchumi ya jamii
Ninawausieni nyinyi pamoja na kuiusia nafsi yangu kumcha Mwenyezi Mungu, na nawasisitizieni kuyasimamisha maisha yenu katika misingi ya Uchaji Mungu. Tambueni kuwa ucha Mungu ni mjumuiko wa mipango na mikakati kutoka kwa Mwenyezi Mungu yenye kumlinda mwanadamu.
Mikakati anayopaswa kutekeleza katika maisha yake ili apate kufanikiwa. Na ikiwa maisha yatatoka kwenye mipaka ya ucha Mungu, basi yatakuwa ni maisha yaliyojaa ufasiki, uhuni, ukafiri na ukandamizaji. Maisha ambayo matokeo yake ni kuangamizwa kwa mwanadamu.
Misiba wanayopata watu kutokana na matendo yao wenyewe ni matokeo ya maisha bila ya ucha Mungu. Mwenyezi Mungu aliweka utaratibu huu mkamilifu ili kutukinga na siku hii ambayo hatuna pakukimbilia.
Hasa, wale ambao Mwenyezi Mungu aliwapa mpango huu ili waweze kuishi maisha ya ulinzi na kuendeleza mipango kwa ajili ya jamii nzima ya binadamu kuishi kwa usalama.
Ubinadamu, unaweza kuhifadhiwa kwa njia ya ucha Mungu pekee, vinginevyo kinyume na hapo, unyama unakuwa ndio dereva na mtawala wa maisha ya binadamu.
Hili sharti la kuishi kwa kuzingatia mipaka ya ucha Mungu sio sharti ambalo binadamu ana uhuru na khiari kwalo lakini badala yake ni muhimu na wajibu kwake ili maisha yake yatengenee.
Tunapaswa kuondoa udanganyifu uliyopo akilini kwamba; hata bila ya kuwa wacha Mungu tunaweza kubaki kama binadamu. Quran inatuamrisha kurekebisha makosa haya na fikra hii potovu vinginevyo tutakuwa ni wenye kujuta baadae na hakutakuwa na muda wa fidia.
Vilevile ifikapo siku ya kiama wakati mambo yote yatawekwa kinaga ubaga mbele ya macho ya mwanadamu na ataweza kuyaona makosa yake na ya wengine. Kama ambavyo tunavyoelezwa na Quran kuwa siku hiyo ni siku iliyojaa hofu “Siku ambayo mtu atamkimbia nduguye,Na mamaye na babaye,Na mkewe na wanawe. Kila mtu miongoni mwao siku hiyo atakuwa na lake la kumtosha.”
popote pale ambapo kila mtu atamwogopa mwenzake na kuwakimbia walio na ukuruba naye kwa sababu ukweli wa kila mtu ukifichuliwa anahofia kwamba itadhihirika wazi kuwa maisha yake aliyokuwa akiishi ni maisha ya kinyama, na kilichokuwa kinawasitiri ni vifuniko vilivyopo kwenye macho yetu ya hapa duniani.
Ili kuepusha hayo ni vyema tutambue kuwa hii leo tunayo fursa hii adhimu ya kuhakikisha tunayapamba maisha yetu yote kwa ucha Mungu halisi lakini sio uchamungu wa kiidhinisho au uliyofungika katika matendo ya kiibada.
Utaratibu uliosisitizwa zaidi na unaorudiwa mara kwa mara katika Qur’an ni neno “Ittaqu” ambayo ni sawa na amri ya kujipamba kwa ucha Mungu maalumu na maombi.
Katika Surah Baqarah, aya ya 278
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَذَرُوا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
{278}
“Enyi mlio amini! Mcheni Mwenyezi Mungu, na acheni riba zilizo bakia, ikiwa nyinyi ni Waumini.” 278
Aya hii inaanza kwa kuwahutubia waumini na mwisho wake pia inawapa sharti hili, kwamba ikiwa nyinyi ni waumini basi wacheni Riba.
Riba, ni mali isiyokuwa faida ambayo imetumika katika Quran na katika istilahi za Kiarabu kwa maana sawa. Riba, ni mali ambayo mwanadamu huichuma pasi na kufanya kazi yoyote ile inayomfanya awe mstahiki wa kupata chumo lile.
Unapata mtu ambaye hajawekeza mali yoyote, hajatoa huduma yoyote au hajafanya kazi yoyote ile, kazi ambayo fidia yake ni malipo. Amechukua mali hii mkabala ya sharti fulani lililokubaliwa hapo awali.
Uislamu unaruhusu kuchukua malipo kwa shughuli yoyote ile, huduma au muda uliotumika lakini kama hujauza kitu chochote au kuwasilisha huduma, nguvu kazi au muda wowote lakini unakataza kuchukua malipo kwa ulichoweka kama sharti la kupata kitu chochote ambacho hakuna fidia inayotumika.
Istilahi ya Riba ina maana ya mali ya ziada ambao mkopeshaji ameongeza dhidi ya hali fulani ya ushawishi juu ya mtu ambaye amempa. Kwa mfano mtu anamkopesha mtu 1000 kisha anadai kurejeshewa 1200 kama malipo.
Hii 200 ya ziada haina uhalali. Vile vile ikiwa mwanadamu anauza kitu na kutaka kirudishwe na pesa zaidi basi huu ndio Riba.
Riba imejadiliwa katika Quran kwa ukali sana na unaodhihirisha kuwa ni msingi mkubwa wa ufisadi na uharibifu wa uchumi. Watu waliokuwepo kabla ya Quran kushushwa walikuwa wakifanya jambo hili. Matajiri walikuwa wakikopesha wengine fedha na kuchukua fedha za ziada.
Quran ikaja na kulaani vikali na katika Hadith kuna laana kali zaidi kuhusu kitendo hicho. Quran inatangaza kuwa maisha ya kiuchumi ya mwanadamu ni uwanja mmojawapo ambapo ulinzi unahitajika.
Ucha Mungu ni kinga dhidi ya vitisho hivyo, hatari zinazoharibu maisha ya mwanadamu. Na Kama tulivyoelezwa hapo awali kwamba sio kila aina ya kinga ni Ucha Mungu badala yake ni ulinzi maalum kwa ajili ya kuhifadhi maisha ya mwanadamu.
Kitu chochote ambacho ni tishio kwa maisha ya mwanadamu kinapozuiwa kwa ulinzi maalum ulinzi huo utakuwa ni ucha Mungu.
Hatari hizo zinazoharibu nyanja mbalimbali za maisha ambazo ni maisha ya kimwili, maisha ya familia, maisha ya kijamii, maisha ya akhera na sehemu moja muhimu ya maisha ni “Ma’ash” inayotokana na Aish ambayo ni kutumia maisha na Ma’ash ni vitu au njia ambayo inaendesha mfumo wa maisha.
Utajiri unaohitajika kama njia ya kuishi maisha ni Ma’ash lakini utajiri unaokusanywa sio Ma’ash. Ma’ash ni kipengele cha msingi cha maisha kulingana na dini.
Mara kwa mara tumeambiwa kuwa maisha ya kiuchumi yapo nje ya mipaka ya dini, kwa sababu dini ipo kwa ajili ya matambiko tu, ibada na zikr. Lakini maisha ya kiuchumi yapo nje ya dini.
Tumeambiwa kimakosa kwamba ikibidi mtu awe mdini basi ajiepushe na maisha ya kiuchumi na aingie ndani ya dini. Kwa uhalisia Dini ni jina la kupanga maisha ya hapa duniani na dini huishia kaburini na si zaidi ya hapo.
Kaburini hakuna udhibiti, uchaguzi unabaki na mwanadamu kufanya chochote. Dini inahitajika tu, katika kipindi cha uhai. Ili kuendesha maisha unahitaji njia ya maisha ambayo iko chini ya Ma’ash na msingi wake ni mali, msingi ambao unafaa kuongozwa kwa miongozo ya kidini.
Pindi tunaposikia neno utajiri, mara nyingi pesa huja akilini mwetu ilhali utajiri ni kitu chochote ambacho kwacho unaweza kupata kitu kingine mbadala au kutimiza mahitaji yako. Kama vile umiliki wa ardhi, mifugo, gari, nyumba yote huhesabika kama mali japo sio pesa.
Kwa hivyo kitu chochote ambacho hubeba thamani ambayo unaweza kununua kitu kwacho ni utajiri.
Mali hizi za utajiri ndizo zinazotumika kama njia ya kusahilisha maisha ya mwanadamu. Mwenyezi Mungu ameumba vitu hivi kwa wingi kwa ajili ya mwanadamu lakini pia ameweka sheria katika mfumo wa dini ili kumuongoza mwanadamu.
Mfumo mzima wa uchumi, unaojulikana kama Ma’ash unatokana na mali kwa maana kuwa ni mfumo wa maisha na pia maisha yana malengo maalum. Njia ni kwa ajili ya maisha na maisha si kwa ajili ya njia bali ni kwa ajili ya lengo kubwa zaidi.
Ikiwa mfumo wa maisha ni dhaifu basi huwezi kufikia kusudi lako. Msingi wa maisha ya mwanadamu ni uchumi. Dini imetufahamisha kuhusu jinsi ya kupanga maisha ya kiuchumi na pia imewasilisha hatari, vitisho vinavyokabili maisha haya ya kiuchumi.
Tishio kubwa zaidi ni Riba, nayo ni mali ya ziada ambayo hayana uhalali wa mtu kuchukua na pia kutoa, kwa sababu na yeye hajapewa chochote cha ziada.
Tunazo aya na hadithi nyingi zinazo zungumzia uovu wa Riba lakini mbali na hili vilevile tunaweza kushuhudia kwa macho yetu kwamba Pakistan hii leo inaangamizwa kwa sababu ya Riba.
Kitendo cha kutafsiri istilahi za Quran kimevuruga uelewa wa dini. Istilahi fulani kama Zaka, Jihad, Hajj hazija tafsiriwa na hili ni jambo jema lililofanywa. Tunapaswa kuhifadhi istilahi hizi ambazo Mwenyezi Mungu ameziteremsha katika wahyi.
Hatupaswi kubadilisha istilahi zilizopo katika ufunuo lakini badala yake tutashereheshe, tufafanue na tueleze istilahi hizo. Ni vyema ikiwa hatutoitafsiri neno Sala kama maombi lakini badala yake tueleze Sala ni nini.
Vile vile Saum imetafsiriwa kuwa ni funga ambayo jambo ambalo limeharibu maana ya Saum kwa kuwa kufunga mara nyingi kunamaanisha kubaki bila ya kula na kunywa lakini hiyo ni sehemu moja tu ya Saum.
Riba katika baadhi ya lugha hutafsiriwa kama faida. Lakini neno hili faida hutumika pale unapofanya biashara, yaani unanunua vitu fulani kwa juhudi zako ambazo zinakuwezesha kuwa na haki ya kutoza zaidi ya pesa ulizonunua kwazo.
Pesa hizi za ziada ndizo faida ambayo ni haki yako. Au kwa mfano umefanya duka na kutoza kodi, au umetoa muda wako kwa lengo la kuchukua faida dhidi ya hilo. Ikiwa unauza kitu kilichonunuliwa kwa 100 na kwa bei sawa ya 100 ni upumbavu kwa sababu umewekeza juhudi zako hapo.
Riba inamaanisha kuwa haujafanya chochote isipokuwa kuchukua pesa za ziada mkabala wa kutofanya chochote. Mfano bora ni huu tunaoushuhudia Pakistan.
Nchini Pakistani wanasiasa, vyombo vya habari ni watu wanaofanya viini macho ambao hawaruhusu watu kujua kuhusu hali halisi. Hakuna anayekuambia hali halisi ya kiuchumi ya Pakistan.
Wengine wanafahamu lakini pia hawajulishi wengine ingawa kila mmoja anateseka. Wameshughulishwa kwenye kriketi, na mikusanyiko ya kisiasa, vyombo vya habari huleta umiliki. Hawajui jinsi uchumi wao unavyoharibiwa.
Wanasema kuwa ni ufisadi ambao si tatizo la Pakistan pekee kwa sababu kila nchi duniani ina ufisadi wa kiuchumi kinachotofautiana ni kiwango cha ufisadi. Kwa sababu ya ufisadi nchi haziharibiwi.
Watu wanaofanya viini macho hapa kwetu hawaruhusu umakini wetu kuja kwenye msingi ambao ni Riba na hii imeharibu uchumi wetu. Uharibifu ambao umefanywa na Riba ni kwamba huwezi kurekebisha uchumi huu.
Uchumi unaotegemea Riba hauwezi kurekebishwa na shujaa yeyote. Wanaendelea kuchukua mikopo zaidi na riba inaongezeka. Je, una wazo lolote juu ya kiasi gani cha Riba kiko juu yako?
Riba hii inachukuliwa na serikali kwa ajili ya taifa kwa hivyo hii inakuja katika akaunti ya watu na wanapaswa kulipa ambayo unafanya kwa kutoa kodi nyingi za ziada ambazo unapiga kelele. Hali ya uchumi wa Pakistani ni ya kutisha tu kutokana na Riba.
Kuna sauti moja inayotolewa kuhusu Riba kutoka mahakama ya Shariah.
Kulikuwa na hukumu ya mahakama kuu na sharia kwamba Riba ni marufuku na inapaswa kukomeshwa na Pakistan. Hauwezi kumaliza hii kwa sababu ukimaliza Riba sasa muundo wa mashimo pia utaanguka. Uchumi huu wa Riba unameza kila kitu nchini.
Familia zinazopaswa kuwa na riziki ya kuwapa watoto wao maisha bora zinatatizika kupata vipande vya mkate. Quran imezingatia haya kwamba huu ni uharibifu ambao unahitaji kukomeshwa.
Dini ilikuja katika jamii ambayo Riba alikuwepo na hii ilibidi iishe hatua kwa hatua. Kama mtumwa, wajakazi walikuwa mali ambayo ilimalizwa polepole. Kwa Riba kwanza watu walisimamishwa kufanya jambo lolote ambalo linatokana na maslahi.
Lakini ikiwa umefanya hapo awali basi unapaswa kufanya nini? Mstari unasema mwishoni kwamba ninyi sasa ni waumini. Siku zote nasema sawa kwamba sisi ni waamini wa jina tu au waamini wa kibaolojia.
Kulikuwa na habari leo kwamba mtoto alizaliwa katika mafuriko na jina lake kuhifadhiwa kama Sailab Khan (Mafuriko khan). Jamii fulani hujivunia kuhifadhi majina hayo. Vile vile ikiwa mtu atahifadhi jina kama Momin, hiyo haimaanishi kuwa wewe ni mwamini.
Qur’an inasema kuwa wanachukua jina la kuwa Muumini tu, ili kuwa Muumini Qur’ani Tukufu inasema
{ یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَذَرُوا۟ مَا بَقِیَ مِنَ ٱلرِّبَوٰۤا۟ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِینَ }
Enyi mlio amini! Mcheni Mwenyezi Mungu, na acheni riba zilizo bakia, ikiwa nyinyi ni Waumini.
[Surah Al-Baqarah: 278]
Ikiwa wewe ni Muumini basi jipambe kwa ucha Mungu na ujiepushe na Riba hata ikiwa mlikubaliana kabla basi acha mali hiyo ya ziada ikiwa unajiona kuwa ni muumini.
Mwenyezi Mungu anasema ikiwa wewe ni muumini basi ondokeni Riba lakini pamoja na masikitiko makubwa sisi hii leo tunasema kwamba tutabaki kuwa waumini hata baada ya kula Riba.
{ فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُوا۟ فَأۡذَنُوا۟ بِحَرۡبࣲ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ وَإِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمۡوَ ٰلِكُمۡ لَا تَظۡلِمُونَ وَلَا تُظۡلَمُونَ }
Basi mkitofanya hivyo jitangazieni vita na Mwenyezi Mungu na Mtume wake. Na mkitubu, basi haki yenu ni rasilmali zenu. Msidhulumu wala msidhulumiwe.
[Surah Al-Baqarah: 279]
Quran inasema katika aya inayofuata kwamba kama hamtowacha Riba basi mfahamu fika kwamba mko vitani na Allah na Mtume wake na wao pia wako vitani na nyie.
Mwenye kula riba yuko katika vita na Mwenyezi Mungu na pia Mwenyezi Mungu yuko vitani naye. Hivyo ni bora tu kuchukua mtaji na kuacha riba ya ziada.
Mfumo wetu kamili wa uchumi na pia wa kimataifa unategemea riba. Baadhi ya viongozi wa kidini walitaka kukomesha uchafu unaotokana na Riba tu Quran inatutaka kuimaliza Riba yenyewe.
Ni sawa na mtu aliyemuoa Mahram basi Mufti hawezi kuibadilisha, bora anachoweza kufanya ni kutafuta uhalali wake. Mufti walimaliza vipengele vya katazo vya Riba. Ikiwa Riba itabakia basi ni uharibifu mkubwa.
Uharibifu wa maisha ya muumini huanza kwa Riba. Kwa vile tunajadili kuhusu Taqwa basi je kuna mfumo mwingine zaidi ya Riba katika uchumi? Ndio ipo na hivi ndivyo tunavyotarajia kutoka kwa Mujtahideen lakini wanakasirika tukiwauliza mambo kama hayo.
Wanatuambia turidhike na Wudhu, Tayyamam na tusiwaulize kuhusu uchumi. Kwa kuwa mfumo wetu wa utafiti uko karibu na Ahkam lakini sio baada ya mifumo ya dini, hivi ndivyo inavyotokea.
Hatuonyeshi mifumo ya dini kwanza kisha sheria ziwasilishwe baadaye. Tunaenda benki na sheria za Uislamu lakini hatubadilishi mifumo. Benki itafanya kazi yao lakini Mufti anaonyesha njia ya jinsi ya kuhalalisha Riba hii kama Halal.
Quran inatutaka tuulinde uchumi dhidi ya Riba vinginevyo maisha yataangamia.
Hotuba ya 2: Kutilia shaka vitisho hupelekea ukosefu wa tahadhari
Anasema kiongozi wa waumini Ali bin Abi Talib (a)
وَ قَالَ عليه السلام: لَقَدْ عُلِّقَ بِنِيَاطِ هَذَا الْإِنْسَانِ بَضْعَةٌ هِيَ أَعْجَبُ مَا فِيهِ وَ ذَلِكَ الْقَلْبُ وَ ذَلِكَ أَنَّ لَهُ مَوَادَّ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ أَضْدَاداً مِنْ خِلَافِهَا فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ وَ إِنْ هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَكَهُ الْحِرْصُ وَ إِنْ مَلَكَهُ الْيَأْسُ قَتَلَهُ الْأَسَفُ وَ إِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ الْغَيْظُ وَ إِنْ أَسْعَدَهُ الرِّضَى نَسِيَ التَّحَفُّظَ وَ إِنْ غَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ وَ إِنِ اتَّسَعَ لَهُ الْأَمْرُ اسْتَلَبَتْهُ الْغِرَّةُ وَ إِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ وَ إِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ وَ إِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ وَ إِنْ أَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلَّتْهُ الْبِطْنَةُ فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلُّ إِلُّ إِفُّدَهُّ ِفْعَلَهُمْ فَكُلُّ
Amirul-mu’minin, amani iwe juu yake, amesema: Ndani mwa mwanadamu mna kipande cha nyama kilichounganishwa kwake kwa mshipa, na kipande hicho ndicho kitu cha ajabu zaidi kilichomo ndani mwili wake; nacho ni moyo. Ndanimwe mna akiba ya hekima na mambo yalio kinyume na hekima pia. Kinapoona miale ya matumaini, shauku inakifedhehesha na shauku inapoongezeka, pupa inakiharibu. Pindi kinapopatwa na tamaa, huzuni huiua. hasira inapoongezeka ndani yake, ghadhabu kali huipata. Kinapobarikiwa kwa raha, kinasahau kuwa mwaangalifu. Kinapopatwa na uoga, kinakuwa kisichojali. Amani ikienea pande zote, kinakuwa chenye kupuuza. Kinapopata mali, uhuru wa kutohitajia hukiweka katika makosa. KInapopatwa na Matatizo, ukosefu wa subira hukifanya kuwa kiyenyekevu. Kinapokabiliwa na njaa, hupatwa na dhiki , Ikiwa njaa itakishambulia, udhaifu hukifanya kikae chini. Ikiwa kula kwake kunaongezeka, uzito wa tumbo hukiumiza. Kwa hivyo, kila kichache kina madhara kwake na kila ziada ni madhara kwake.”
Kwa hivyo, kila ufupi ni madhara kwake na kila ziada ni madhara, uharibifu kwake.
وَ إِنْ غَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ
Hofu ya Gaul moyoni, huifanya iwe ya tahadhari bila shaka
Hali moja inayokua ndani ya mioyo yetu ni Hofu ( خَوْفُ) ambayo iko pamoja na Ga’ela (غَالَهُ ). Hofu inapokuja katika mioyo yetu basi moyo hushughulika na Hazar (حَذَرُ).
Neno ghaul katika lugha ya Kiarabu ina maana ya kunaswa katika shida ambayo kutoka kwayo ni ngumu sana. Ni kama kitu kinacho mzunguka mtu kutoka pande zote.
Waarabu huita Ghaul kitu ambacho ni kama kitindamlo ambacho mwanadamu hupoteza njia yake pande zote, bila mwongozo, maji au kitu chochote ambacho kinaweza kutumika kama njia ya kupata wokovu.
Kule kunaswa katika jangwa kama hilo ndiko kunakoitwa Ghaul. Kujiingiza katika shida kama hiyo bila kukusudia kisha kutoka kwako kukawa ni kugumu sana ni Ghaul. Matatizo fulani yanajulikana kwetu kama magonjwa, mfumuko wa bei, n.k. lakini masaibu fulani ni kwamba hatuyafahamu na pia kujiondoa katika hayo hatujulikani.
Jimbo hili linajulikana kama Gaul. Kama ilivyo leo huko Pakistan tuko kwenye taabu hivi kwamba hatuwezi kutoka. Miseries si Gaul, lakini kwamba hali ambayo bila kukusudia miseries kutoka ambayo kupata nje ni ngumu.
Hofu wakati fulani kutokana na kutojua hutujia katika jimbo la Gaul. Hofu (Khauf) ni ile hasara au hatari ambayo haijafika bado lakini shaka juu ya hilo imekuja mioyoni mwetu. Inawezekana kwamba hatari hii isingetujia lakini hofu ni ile hali ya moyo ambayo inatuambia kuwa hatari hii itakuja.
Hofu ni zile hatari ambazo zimeingia mioyoni mwetu kwamba zitakuja na nitapata hasara kama hii. Hali hii ya moyo ambapo tulianza kuhisi kuhusu hasara inatenda kwa ukali. Hofu mtu kupooza na kusababisha uharibifu zaidi kuliko miseries, matatizo wenyewe.
Uwezo wote wa mtu mwenye hofu kama kupanga, kufikiri, kutenda huganda na Hofu humtega. Hali hii imekuwa ikikabiliwa na kila mtu awe mdogo au mzee. Ikiwa unafanya jambo ambalo lina hatari ya kukamatwa au kufichuliwa, basi una hofu.
Umemfanyia mtu madhara, sasa hili limekujia moyoni mwako kwamba kama angelijua hilo basi heshima yako ingepotea. Hofu inapokuja moyoni basi inadhibiti mwili mzima kama virusi, kudhibiti akili, moyo, vitendo.
Hawezi hata kufikiri vizuri, hawezi kufikiri kwa kujenga kwa sababu hofu imenasa kufikiri. Kwa hiyo katika masuala ya kisaikolojia hali moja yenye madhara ni Hofu. Hii kupooza akili ya mtu na nini binadamu kufanya mara moja?
Hatari hiyo hiyo, hasara ambayo haijafika bado anaanza kukabiliana nayo mapema. Anaanza kufikiria kukabiliana, kupanga, hufanya njia za hatari hii.
Kuwa mwangalifu kutokana na hatari ni kuchukua Hadhari. Ni mpango huo ambao mwanadamu hufanya kwa tahadhari ya hali hii ya woga. Shugal ina maana ya ukaaji ambapo kazi yoyote ambayo imevutia umakini wako kabisa na usifikirie juu ya kitu kingine chochote.
Mwanadamu anaposhughulishwa na jambo fulani anakuwa mwenye kupuuza kitu kingine chochote.
Amirul Momineen (a.s) anasema kwamba moyoni Hofu inakuja katika hali ya Gaul maana yake inamzingira mwanadamu kabisa. Mwanadamu anasikiliza habari fulani au anapata habari fulani anapata katika Khauf.
Hofu ni ile shaka juu ya hatari fulani ambayo haijafika na huenda isije pia. Ili kujikinga na hatari hiyo akili ya mwanadamu inashughulika na kuzuia hatari hiyo ambayo inaweza kutokea au isije kamwe.
Kivitendo tunapuuza majukumu fulani kwa kuogopa hatari zinazotiliwa shaka. Wale ambao wanaishi maisha ya tahadhari, kama hawaendi mahali fulani ili wasiwe wapinzani wetu. Huenda mtu asifanye kazi yangu kwa sababu atanitaja kuwa wa kikundi fulani.
Iwapo mtu wa madhehebu moja ataenda kwenye madhehebu nyingine, kuna khofu ya shaka kwamba wanaweza kusababisha madhara fulani au hofu ni kwamba ikiwa picha yangu itakuwa ya virusi basi watu wangu wanaweza kujiweka mbali nami.
Hofu hii ya mashaka ikiwa tutawaona wanachuoni kuwa wako chini ya aina hii ya khofu kwamba kama wanasema jambo la kweli watu watakwenda kinyume nao hivyo basi wanakuwa waangalifu.
Hofu kama hiyo inapokuja Amirul Muminin (a.s.) anasema kwamba anaishi maisha ya tahadhari ambayo yanamwangamiza anapoacha wajibu muhimu, hafikii mashamba hayo.
Kwa nini watu hawakuja kumsaidia Imamu Husein (a)? Waliogopa kwamba Banu Umayyah wangeharibu maisha yao. Hii ndiyo iliyokuwa tahadhari waliyoifanya Haji, watu wa Madina, Kufa na Basra.
Wakisimama pamoja na Imamu Hussian, basi maisha yetu na dunia ingeharibika. Kama Ubaidullah ibn Hurr Johfi, aliposikia Imamu Husein (a.s.) anakuja Kufa, alichukua mali yake yote na kukimbia nje ya Kufa, na akapiga kambi kwenye kichaka nje kwenye dessert.
Alitoka mbio nje ya Kufa ili kwamba Banu Umayyah wasimpe madhara. Lakini Imamu Husein (a) alibadili njia na kukutana naye njiani. Mtu huyu mwenye tahadhari ya kujikinga na hofu ya shaka hakumuunga mkono Imamu Husein.
Leo hii waumini 99% wanaishi maisha hayo ya tahadhari. Sote tuko Hazar, tahadhari kwa hofu ile ile ambayo haina uhakika. Tutakamatwa, hii haipaswi kutokea, hiyo haipaswi kutokea. Hofu iko mioyoni mwao ambayo imewaingiza katika hadhari ambayo imewaweka nje ya dini.
Hofu fulani huja moyoni, na kwanza tunatathmini juu ya hasara ikiwa hatari hii inakuja na tunapaswa kutathmini ikiwa tutakuwa waangalifu basi hasara itakuwa nini. Kama mtu huyu Hurr Johfi alipoteza akhera na uzima wa milele.
Watu wa tahadhari hawatazungumza popote, hawatakuwa mashahidi na Hazar hii inawasumbua kiasi kwamba wanajiweka mbali na Mwenyezi Mungu na dini. Maisha hayo ya tahadhari humweka mtu mbali na Mwenyezi Mungu.
Namkumbuka Mwalimu wetu mmoja anayezungumza maneno matamu. Angesoma shairi moja ambalo lilikuwa mchanganyiko wa Kiarabu na Kiajemi. “Shagalatna Aamalana an Parwardigarana.”
Hii ina maana kuwa kazi zetu zimetushughulisha kiasi kuwa zimetuweka mbali na Mola wetu. Hatuna muda wa kutumia katika njia ya Mwenyezi Mungu. Kushughulika huku kunajenga hofu hiyo yenye mashaka ndani ya mioyo yetu.
Hizi ni hofu za kisaikolojia ambazo Mitume wangeziponya kutoka katika nyoyo za waumini. Ukiacha mambo yako muhimu kwa tahadhari waliyoyafanya, basi wanailinda familia yao ya Hijja lakini wamempoteza Mwenyezi Mungu.
Lakini yule aliyepoteza kila kitu kwa ajili ya Mwenyezi Mungu hajapoteza chochote kilichompata mola wao. Je, Imamu Husein (a) aliachilia nini? Hakuna kwa sababu alimkuta bwana wake. Hofu hii inakuja katika mioyo ya watu na wanakuwa waangalifu.
Leo hizi tahadhari tulizozichukua kwa kuhofia vitisho vyenye shaka zimetuweka katika madhara fulani.
