Hujjatul Islam Ustad Syed Jawad Naqvi
(Mkuu wa shule Jamia Urwatul Wuthqa – Lahore)
Imetolewa katika msikiti wa: Masjid Baitul ul Ateeq
Lahore – Pakistan
Mei, 26 2023
Ninawausieni nyinyi pamoja na kuiusia nafsi yangu kumcha Mwenyezi Mungu, pamoja na kuwasisitizieni kuyasimamisha maisha yenu katika misingi ya Uchaji Mungu. Tambueni kuwa ucha Mungu ni mjumuiko wa mipango na mikakati kutoka kwa Mwenyezi Mungu yenye kumlinda mwanadamu. Mikakati anayopaswa kutekeleza katika maisha yake kwa ukamilifu ili apate kufanikiwa.
Na ikiwa maisha ya yatatoka kwenye mipaka ya ucha Mungu, basi yatakuwa ni maisha yaliyojaa ufasiki, uhuni, ukafiri na ukandamizaji. Maisha ambayo matokeo yake ni kuangamizwa kwa mwanadamu.
Misiba wanayopata watu kutokana na matendo yao wenyewe ni matokeo ya maisha bila ya ucha Mungu. Mwenyezi Mungu aliweka utaratibu huu mkamilifu ili kutukinga na siku hii ambayo hatuna pakukimbilia. Hasa, wale ambao Mwenyezi Mungu aliwapa mpango huu ili waweze kuishi maisha yenye ulinzi na kuendeleza mipango kwa ajili ya jamii nzima ya binadamu kuishi kwa usalama.
Katika mizozo inayotokea baina ya waumini yanayosababishwa na miamala ya kibiashara au kitu kingine mwanadamu anapaswa kujipamba kwa Taqwa katika kukabili mizozo hiyo. kwa sababu hapa ndipo mwanadamu anahitaji ulinzi.
Ni kweli, tunaweza kushinda migogoro kwa kupigana, lakini kwa uhalisia tutakuwa tumepoteza kitu kikubwa zaidi. Mfano utakuta mambo ambayo hatuna haki nayo tunayachukua kwa nguvu na kudhani sisi ni washindi lakini kiukweli tumepoteza sana. Na lau kama tusingechukua chochote ambacho hakikuwa haki yetu basi tungepata mengi.
Katika mambo ya kawaida, yawe makubwa, madogo, yanayohusiana na mali, biashara, urithi, shughuli, mtu hujikuta ameingia kwenye migogoro na watu wa karibu naye na marafiki wa kipekee. Ni kana kwamba Shetani wa mtu ni kila mtu mwenye ukaribu naye. na wale ambao hawako karibu naye sio wa Mashetani wala waovu. Kipindi ambacho Mashetani wanapaswa kuwa wale wanaokutoa kwa Mwenyezi Mungu na katika njia iliyo nyooka.
Katika mfumo wa leo malezi ya mwanadamu yameachwa, sheria hazifuatwi na dini hazitekelezwi. Hapa ndipo mwanadamu anapotishiwa na mikono yake mwenyewe ikilinganishwa na uharibifu unaofanywa na wengine.
Katika migogoro ya kibiashara tunatumia mbinu mbalimbali za udanganyifu ili kumshinda mtu na kujipatia kitu kutokana na uonevu tukidhani tumepata kitu. Lakini badala yake tumepata hasara kubwa sisi wenyewe.
Tumepoteza maadili yanayoheshimiwa yaliyopo ndani yetu wenyewe. Jinsi Quran inavyosema tusiuze dini yetu kwa senti. Mwanadamu anapouza maadili ya kidini kufanya dili na kufikiria kuwa amepata pesa nyingi sana.
Leo katika maswala ya kibiashara, mwanadamu huchukua fidia dhidi ya uwasilishaji wa majukumu na anahisi furaha kwamba nimepata pesa nyingi. Kama vile watu ambao huchukua ada kubwa kwa kazi ya kidini kama vile hotuba, mashairi ya kuimba na kisha kuchukua kiasi kikubwa hujisikia furaha na fahari kwamba wamepata pesa nyingi sana.
Kwa kweli wanajiletea uharibifu mkubwa duniani na akhera. Katika dunia hii wanapoteza ubinadamu wao unaoharibu maadili ambayo Mwenyezi Mungu ameyaweka kama mapambo. Kama haki, usawa, uadilifu ni msingi wa ulimwengu ambao mwanadamu anaupoteza kwa mikono yake mwenyewe. Vile vile agano, kuridhika yote huisha na mwanadamu mwenyewe.
Iwapo umemhadaa mtu kwa kujinufaisha kwa unyoofu wake, kidini hii ni mali isiyo na haki uliyoichuma kwani hujafikisha chochote dhidi ya hilo. Quran inasema watu kama hao wanajaza matumbo yao moto. Hivyo manufaa ya kimaada ya nje kwa hakika ni hasara kwa wanadamu.
Vile vile katika shughuli za kila siku mwanadamu hujaribu kupata haki za wengine pia pamoja naye. Urithi unapogawiwa yule ambaye ni mwerevu ananyakua haki za wengine na kujisikia furaha. Halafu katika biashara mwanadamu huwadanganya wengine na kuwafanya wengine wajisikie furaha kuwa nimepata pesa nyingi sana.
Mwanadamu anapoteza maadili yake na kuharibu ubinadamu wake. Wakati wale wanaokunywa vileo wanaharibu miili yao wenyewe au wale wanaokula chakula kisicho na afya wanaharibu maisha yao wenyewe kwa kila tonge kama hilo. Njia hiyo hiyo ni utu na jamii ya wanadamu ambayo huharibiwa kwa mikono yao wenyewe.
Katika migogoro Quran inasema unapokuwa na mzozo na mtu basi usijaribu kupata zaidi kutoka kwa haki zake bali ujaribu kutoa ni haki gani anazo kutoka kwangu. Unapofanya mambo kama haya hadhi yako imeshuka na adhabu ni akhera. Peni moja pia inakuja unapowajibika kwa hilo. Katika hali kama hizi mwanadamu ni mwathirika wa ukandamizaji.
Hapa Taqwa maana yake ni kulinda haki, utu, maadili na kutokuacha kila kitu kwa ajili ya mali. Katika mila inatajwa mali mbaya zaidi ni ile ambayo mtu hupoteza utu na heshima yake. Mali bora kwa ajili ya dini ni ile anayoitumia mwanadamu kulinda utu na heshima yake.
Katika Surah Maida, aya no 8
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ {8}
Enyi mlio amini! Kuweni wasimamizi madhubuti kwa ajili ya Mwenyezi Mungu mkitoa ushahidi kwa haki. Wala kuchukiana na watu kusikupelekeeni kutofanya uadilifu. Fanyeni uadilifu. Hivyo ndio kuwa karibu mno na ucha mungu. Na mcheni Mwenyezi Mungu. Hakika Mwenyezi Mungu anazo khabari za mnayo yatenda. (8)
Waumini wanaombwa wawe wale wanaosimama kwa ajili ya Mwenyezi Mungu. Kuinuka huku kwa ajili ya Mwenyezi Mungu ni katika nyanja mbalimbali na Misdaq moja ya kuinuka huku ni kutoa ushahidi katika kesi za uadilifu.
Na mashahidi hawa wanaweza kuwa na madhara kwako, jamaa zako, marafiki au ndugu zako wa kidini.
Katika kizazi chetu cha sasa vitu muhimu sana ni haki na mipaka. Wanadamu huchukulia kukiuka haki kama kitu rahisi sana. Hii imekuwa sehemu ya utamaduni wetu na inajisikia fahari ikiwa mtu anakiuka haki za wengine. Tunafanya ukiukaji zaidi wa haki na mipaka kuliko kitu kingine chochote. Haiba zetu zimekuwa hivi kwa hivyo hata hatuhisi ukiukwaji huu.
Katika mambo yetu ya kawaida tunaweza kuona kwamba tunakaa bila wasiwasi wowote mahali pake. Tunachukua kitabu, kalamu kutoka kwa mtu, na tutaweka kwenye slippers za mtu yeyote kwenda kwenye Wudhu.
Haya mambo hatuyaoni kama uhalifu. Kufanya uchokozi kwa mali za wengine tunachukulia kama haki. Tunapopiga kelele na kuchafua anga kwa kelele ni ukiukaji wa haki.
Katika taasisi za elimu wanafunzi wanapaswa kusoma kwa hivyo tuna haki ya kusema kwa sauti zaidi ili kuwasumbua wanafunzi wengine kusoma au mtu anayelala. Sisi ni kama wanyama wasiojali wengine. Kisha unaona kazi ya kidini.
Tunafunga njia za umma kwa shauku. Ikiwa dhulma fulani imefanywa kwako basi ni nani aliyekupa haki ya kufunga barabara kwa wengine. Tunapooza mji mzima kwa sababu hatuna Taqwa na haki, mipaka sio sehemu ya elimu yetu. Katika Fiqh, maadili, haki, na mipaka hatukufundishwa.
Utendaji halisi wa maadili ya msingi haujafunzwa kwetu ambapo hatupaswi kukiuka haki za wengine na kuvunja mipaka. Tunatoa Azan ambayo kwa ujumla haisumbui wengine, lakini katika nchi zingine watu wanapinga.
Ikiwa watu wanasumbuliwa kwa sababu za kweli na sio kwa uadui na dini basi tunapaswa kuchukua tahadhari. Ibada inakuwa batili ikiwa unakiuka haki za wengine. Ukisoma Swala katika sehemu iliyonyakuliwa au bila ya ruhusa basi Swala hii itarushwa kwenye uso wako. Masomo ya mihadhara yawe juu ya haki na mipaka ambayo Mwenyezi Mungu ameiweka kwa wanadamu.
Tunapaswa kuzingatia haki za wengine. Katika jamii za Kimagharibi jambo hili limefundishwa kwa kiasi fulani kutokiuka haki za wengine. Nilipoenda Magharibi sikusikiliza honi ya gari moja kwa siku. Walisema ni mbaya sana kupiga honi na tunafanya kwa dharura tu na sio kukimbia.
Wakati wa maombi kungekuwa na vitu vingi mfukoni mwako ambavyo vingekuwa haki za wengine. Hakuna dini haswa ile ya Ahlulbayt (a) inaruhusu kupoteza au kupora haki za watu wengine kwa jamii, kabila, familia.
Ukifika wakati wa kushuhudia, toa ushahidi kwa uadilifu kwa ajili ya Mwenyezi Mungu. Katika Surah Nisa, ni wazi ikiwa shahidi wako ni dhidi ya wazazi wako, ndugu, basi wewe shuhudia. Ikiwa umetoa ushahidi kwa ukweli basi umeulinda ubinadamu wako.
Kisha uadui na umma wowote usiwe msingi wa wewe kuacha uadilifu. Kuna baadhi ya watu wa dini potofu ambao hutoa hukumu kwamba mali zote za wapinzani wako zinaruhusiwa kwako. Unaweza kuchukua haki zao.
Mwanamke mmoja aliyeachika na mumewe alilalamika kuwa simtumii pesa zake chochote kwa sababu mapato yake ni Haramu ingawa yeye ni mdini, mwanamapinduzi, na yeye ndiye mwenyeji wa Majalis nyumbani. Sikuamini hivyo nilimpigia simu mume wake kumuuliza kwani ameniambia anachofanya, ambacho siwezi kutaja hapa.
Kisha nikamuuliza kwa nini alifanya hivi? Akasema nimeandika hukumu kutoka kwa Wakeel wa Marjae wangu kwamba kila kitu kisichokuwa Muislamu ni Halal. Alikuwa akifanya ulaghai wa mizigo iliyopotea kwa kutangaza kiasi kikubwa cha mizigo iliyopotea katika bima na kuwataka wabeba mizigo kuchukua mifuko yake nje.
Dini inapokuwa kama hii ambayo ni kinyume na Quran. Quran inasema uadui wenu, na sio upinzani tu, usiwe msingi wa kuwafanyia makosa. Ili kuwalinda wazazi wako, ndugu, jamaa au kumnasa adui huwezi kutoa ushahidi wa uongo. Hii ni dini ya vitendo. Tunakiuka haki zote halafu tunadhani tumekuwa waumini. Hii ndiyo dini ya msingi ya Ahlulbayt (a). Ikiwa umechukua dini hii basi wewe ni Muumini. Na uadilifu ndio msingi wa dini na jamii.
HOTUBA YA PILI
- وقال عليه السلام : لاَ مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ، وَلاَ وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْب، وَلاَ عَقْلَ كَالتَّدْبِيرِ، وَلاَ كَرَمَ كَالتَّقْوَى، وَلاَ قَرين كَحُسنِ الخُلْقِ، وَلاَ مِيرَاثَ كَالاْدَبِ، وَلاَ قَائِدَ كَالتَّوْفِيقِ، وَلاَ تِجَارَةَ كَالْعَمَلِ الصَّالِحِ، وَلاَ رِبْحَ كَالثَّوَابِ، وَلاَ وَرَعَ كالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ، وَلاَ زُهْدَ كَالزُّهْدِ فِي الْحَرَامِ، ولاَ عِلْمَ كَالتَّفَكُّرِ، وَلاَ عِبَادَةَ كَأَدَاءِ الْفَرائِضِ، وَلاَ إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَالصَّبْرِ، وَلاَ حَسَبَ كَالتَّوَاضُعِ، وَلاَ شَرَفَ كَالْعِلْمِ، وَلاَ مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِن مُشَاوَرَةٍ
Anasema Amirul muminin (a) katika semi nambari 113
“Hakuna mali yenye faida nyingi mfano wa akili, na hakuna upweke unaofarakanisha mfano wa majivuno, na hakuna akili iliyo bora mfano wa busara, na hakuna utukufu mfano wa ucha Mungu, na hakuna swahibu mfano wa hulka njema, na hakuna urithi bora mfano wa adabu, na hakuna mwongozo mfano maafikiano, na hakuna mavuno bora mfano wa thawabu, na hakuna biashara bora mfano wa amali njema, na hakuna utawa mfano wa kutojitosa katika unyenyezi, na hakuna kujizuia kuliko kuwa bora kama kujikinga na haramu, na hakuna elimu iliyokuwa bora mfano wa tafakuri, na hakuna ibada iliyo kuwa bora mfano wa kutekeleza wajibu, na hakuna imani mfano wa haya na uvumilivu, na hakuna mafanikio mfano wa unyenyekevu,na hakuna utukufu mfano wa elimu, na hakuna fahari mfano wa upole, na hakuna msaada thabiti kuegemewa mfano wa ushauri.”
وَلاَ إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَالصَّبْرِ
na hakuna imani bora mfano wa haya na uvumilivu,
Hakuna imani (Emaan) zaidi ya Haya na Sabr. Tunajiona kuwa tumejaa imani (Emaan) lakini inapobidi kudhihirisha imani ndipo tunakuwa mabubu. Mkanganyiko uliopo kwa wanachuoni kuhusu Imaan ni mkubwa sana. Ukweli wa imani ambayo dini inategemea na kubeba maana kuu umechanganyikiwa sana. Neno Emaan linatokana na neno Mwanadamu ambalo maana yake ni kuridhika, kuamini kitu kuhusu ulinzi wa kitu. Ili kuanzisha uaminifu huo, kuridhika kwa kitu kwa ajili ya ulinzi ni uaminifu. Mwanadamu anahitaji vitu mbalimbali kwa ajili ya kutumia maisha yake na kila mtu ameweka imani katika mambo mbalimbali katika maisha yake ya kiutendaji na hii ndiyo imani katika mambo haya. Baadhi ya watu huenda kwa kiwango cha juu sana katika majadiliano juu ya imani kwamba inapita nje ya kuelewa. Kila mwanadamu anahitaji imani na ikiwa imani ni ngumu kueleweka kwa watu na hata wanachuoni basi vipi imani inaweza kuwa msingi wa mwongozo. Kila mtu anapaswa kuwa na imani na maana ya imani pia ni rahisi ambayo mtu yeyote anaweza kuelewa.
Tuna imani katika mambo mbalimbali, kama vile watoto wanategemea wazazi wao kuishi maisha yao. Unapofanya kazi au biashara fulani kwa ajili ya maisha yako ya kiuchumi basi unaiamini kazi hiyo na hii ni imani.
Emaan ina maana ya kuamini na kuridhika na kufanikisha jambo fulani. Kama vile unaposafiri kwa gari, treni, ndege basi unaona hiyo inamaanisha kuwa ya kuaminika kwako. Una imani katika hili. Kila mtu ana imani na kitu na hakuna mtu duniani ambaye hana imani na chochote. Kila mtu ni mwamini kwa sababu anaishi maisha yake kwa uaminifu, kuridhika kwa njia fulani. Hutapata mtu yeyote anayeweza kusema kuwa sijatengeneza njia yoyote ya maisha yangu ambayo unategemea. Kama vile una imani na kitabu fulani, mwalimu, shule na hii inamaanisha kuwa una imani na shule hii. Ulichagua shule moja inavyofaa na hii ni imani.
Kuamini, kutegemea shule fulani ni imani. Na kila mtu anaishi maisha yake kwa msingi huu tu. Katika istilahi imani ni hii na katika Quran pia maana ni istilahi sawa lakini makusudio ni kutegemea, kuamini na kupata njia za kuishi maisha ambayo Mwenyezi Mungu ameiweka. Ya kwanza ni dhati ya Mwenyezi Mungu mwenyewe, Mitume, mawalii wa Mwenyezi Mungu na vitabu vya mbinguni. Kukitegemea kitabu cha Mwenyezi Mungu na kukifanya kuwa ni ilani ya maisha basi tuna imani na kitabu hicho. Wasomi wa theolojia wamechanganya sana imani. Kwa kuwa theolojia ni sayansi ya mabishano ambapo wasomi hutetea madhehebu yao kwa kutumia sayansi ya kitheolojia. Kukataa maono ya wengine na kuthibitisha yako ni theolojia. Ufafanuzi unaofanywa na sayansi hii ni kwamba hata majini hawawezi kuelewa.
Maelezo ya Kurani ya Imaan ni rahisi sana. Mambo ambayo tunategemea kuyatumia maisha yetu ni Imani. Hizi ndizo njia tunazozitegemea, tunategemea kuishi maisha yetu na zimetoka kwa Mwenyezi Mungu basi sisi ni waumini Billlah. Tumeweka mambo fulani kama imani akilini lakini hutegemea yale kivitendo. Kama unavyoamini kwamba safari ya ndege ni njia bora zaidi ya usafiri lakini nitasafiri kwa treni au Basi. Katika akili yako ndege inaheshimiwa lakini kwa kweli unasafiri kwa treni. Wewe ni muumini wa treni na sio kukimbia. Umethamini kukimbia lakini wewe si muumini wake kwa sababu haujakubali hilo. Quran ni kitabu cha Mwenyezi Mungu lakini kwa maisha ya vitendo hujasoma kitabu badala yake umesoma Hisabati, vitabu vya fizikia. Eman katika kitabu ni ile ambayo umejifunza na kuishi maisha yako kulingana nayo. Emaan ni vitendo na sio kitu kiakili au kiakili. Kwa kuwa tendo hili huanzia akilini na moyoni, kisha hutenda. Kwanza uaminifu, kutosheka huanzia moyoni kisha mwanadamu hutenda kivitendo.
Amirul Momineen (a) anaeleza imani hapa kwamba Imani bora ni staha na subira. Kwa mujibu wa theolojia hatuwezi kuwa na imani kwa staha na subira, kwa sababu katika sayansi hii inakupasa kuweka imani moyoni tu kwamba kuna Mwenyezi Mungu kisha uende kwa madhalimu wanaoomba njia za maisha. Moyoni una imani kwamba Quran ni kitabu cha muongozo lakini kiuhalisia unatenda juu ya kitu kingine. Hakuna imani bora kuliko staha na subira anasema Ali (a.s). Hasemi Emaan ina vipengele viwili kama Haya na SAbr. Anasema Haya na Sabr wenyewe ni imani. Jina la pili la Kihaya ni imani na kinyume chake na sawa kwa Sabr. Hii ina maana tuna imani, tegemeo na kuridhika na Haya na Sabr ambayo itatupa ulinzi.
Haya na Hayat zote zinatokana na mzizi mmoja ambao ni Kihaya. Ina maana ya kupungua na hii ndiyo sababu nyoka anaitwa Haiya kwa sababu anapungua. Katika kila kiumbe hai sifa hii ya kupungua ipo. Kwa kuwa neno la Hayat linatumika kwa viumbe vyote na hata Allah pia ni Haee. Hapa inakuwa vigumu kutofautisha maana ya Hayat kwa uumbaji na muumbaji. Hili ni tatizo la kawaida kuhusu jinsi ya kueleza sifa zinazofanana kati ya muumbaji na uumbaji.
Kupungua huku kwa viumbe hai kunatokana na mambo ya nje ambayo yanaweza kuwa hali ya hewa au hatari fulani. Kuna kusinyaa kumoja zaidi ambako kunatokana na maana ambayo kwayo mwanadamu husitawisha baadhi ya hisia kutokana na ambayo yeye hupungua. Hivi ndivyo Haya ilivyo. Mwanadamu alikuza hisia na hisia ambazo humfanya mwanadamu anyenyekee, kana kwamba haendi mkono wake mbele, macho yake yanaanguka na kupungua huku kunatokana na imani. Ikiwa mtu anaishi maisha yake kwa hisia ya staha (Kihaya) basi huyo ni muumini.
