Hujjatul Islam Ustad Syed Jawad Naqvi
(Mkuu wa shule Jamia Urwatul Wuthqa – Lahore)
Imetolewa katika msikiti wa: Masjid Baitul ul Ateeq
Lahore – Pakistan
Septemba 22, 2023
Hotuba ya kwanza: NI JUKUMU LA JAMII KUMKUZA MTU WALA SI JUKUMU LA MTU BINAFSI KUIKUZA JAMII
Ninawausieni nyinyi pamoja na kuiusia nafsi yangu kumcha Mwenyezi Mungu, na nawasisitizieni kuyasimamisha maisha yenu katika misingi ya Uchaji Mungu. Tambueni kuwa ucha Mungu ni mjumuiko wa mipango na mikakati kutoka kwa Mwenyezi Mungu yenye kumlinda mwanadamu. Mikakati anayopaswa kutekeleza katika maisha yake ili apate kufanikiwa. Na ikiwa maisha yatatoka kwenye mipaka ya ucha Mungu, basi yatakuwa ni maisha yaliyojaa ufasiki, uhuni, ukafiri na ukandamizaji. Maisha ambayo matokeo yake ni kuangamizwa kwa mwanadamu. Misiba wanayopata watu kutokana na matendo yao wenyewe ni matokeo ya maisha bila ya ucha Mungu. Mwenyezi Mungu aliweka utaratibu huu mkamilifu ili kutukinga na siku hii ambayo hatuna pakukimbilia. Hasa, wale ambao Mwenyezi Mungu aliwapa mpango huu ili waweze kuishi maisha ya ulinzi na kuendeleza mipango kwa ajili ya jamii nzima ya binadamu kuishi kwa usalama.
Katika dhehebu la Shia Uadilifu ni jambo la msingi lakini kwa bahati mbaya imehamia katika Uadilifu wa Mwenyezi Mungu pekee ingawa Mwenyezi Mungu ameiweka Uadilifu kama kiungo muhimu katika maisha ya mwanadamu na jamii nzima kwa ujumla. Majadiliano katika Quran yanayohusiana na Uadilifu yanahusiana na mfumo wa uadilifu ambao Mwenyezi Mungu ameuweka kwa ajili ya wanadamu. Tukisema Uadilifu chanzo chake ni kuwa inatokana na sifa za kiungu basi inatupasa pia kufahamu fika kuwa bila shaka, uadilifu uo huo unahusiana moja kwa moja na wanadamu. Hii ina maana kuwa maamuzi, amri, na matendo ya Mwenyezi Mungu yanayohusiana na wanadamu, na ulimwengu kwa ujumla yanatokana na uadilifu wake na ndiposa uadilifu na dhulma hudhihirika wazi wazi katika maisha ya wanadamu.
Ikiwa watu wanataka kurekebisha jamii hawawezi lakini kama jamii inataka kuwarekebisha watu na mienendo yao basi inaweza kufanya. Iwapo mtu anataka kufisidi jamii basi si rahisi lakini jamii ikitaka kufanya hivyo basi si jambo gumu. Vile vile ikiwa kitendo chochote kinachofanyika kati ya jamii na watu basi kinaingia kwa watu kwa urahisi kutoka kwa jamii basi kwa njia nyingine. Tunaweza kushuhudia haya katika jamii yetu ingawa tunaamini tu katika mambo ambayo tumesikia. Kama unavyohisi ni joto lakini baba yako anasema hali ya hewa ni nzuri, basi utasema ndiyo kwa sababu hutaki kumtukana baba yetu, hivi ndivyo tulivyolelewa. Huu umekuwa mtindo ambao hatuamini katika kile tunachokiona waziwazi lakini badala yake tunaamini kile ambacho wengine wanasema hasa wakati wao ni watu watakatifu wanasema. Leo tunaweza kuona vyombo vya habari, mambo yanatufikia kupitia vyombo vya habari. Vyombo vya habari vinamaanisha njia ya kawaida ya uenezaji ambayo mambo humfikia kila mtu. Njia hizi hapo awali zilikuwa na mipaka na hazikuwa mikononi mwa kila mtu lakini leo hii kila mtu amepata njia ya mawasiliano kwa kila mtu bila kujali kuwa uongo, matengenezo, ufisadi, wema, uovu, ukafiri na hakuna vichungi. Makampuni yaliyotutengenezea na kutupa njia hizi yameweka vichungi kwenye ukweli na hayaruhusu ukweli kufikia ulimwengu lakini kwa uongo hakuna mapungufu. Mambo haya yanaenea sasa na kutufikia pia baada ya kuzunguka. Ikiwa mzungumzaji fulani ambaye si msomi anazungumza jambo ambalo amesikia kutoka kwa vyombo vya habari na kuwasilisha kwa wengine. Zaidi ya vyombo vya habari, kuna watu kama wazazi wetu ambao wametupa hisia kwamba kile tunachokuambia ufanye, ukifanya, basi wewe ni watoto wazuri. Kuanzia hapa mwanadamu huanzia kwenye mambo madogo madogo ambayo kwayo hukanusha ukweli na imani yake huongezeka juu ya yale ambayo wengine husema, na hatimaye anapokua haoni uchunguzi wake mwenyewe kuwa ni sahihi. Anaona kutoka kwa akili, macho ya wengine na kutojiamini mwenyewe.
Ikiwa tunashuhudia jamii yetu kwa macho yetu ingawa uwezo wa kushuhudia haufanani kwa kila mtu. Wengine hufanya juu juu na kupuuza mambo mengi, lakini wengine huingia ndani kabisa na kuangalia kila nyanja. Wale wanaofanya uchambuzi wa kijuujuu hawawezi kuaminiwa. Unapaswa kushuhudia jinsi mwenendo wako unavyoathiri jamii na jinsi jamii inavyokuathiri. Tazama ni kiasi gani mazingira ya nyumba yameathiri watoto na ni kiasi gani watoto wameathiri nyumba. Unaweza kufanya hii kama msingi. Unaweza kushuhudia jambo moja zaidi katika nyumba yako, ambapo kuna wanawake, wanaume, mama na baba ndani ya nyumba. Unaweza kuona ni nani baba anayefaa zaidi kwa mama au mama au baba. Ingawa baba anaweza kudai mimi ndiye mlinzi lakini ushuhuda unasemaje? Unaweza kuwaona jamaa zako, iwe ni ndugu wa mama au baba wanaokutembelea au unaenda huko. Huu ndio ushuhuda ambao unaweza kufanya na kujua kama mama ana ufanisi zaidi au baba ana ufanisi zaidi. Tunashuhudia lakini tunafumba macho kwa kujikumbusha kuwa hatujaona hali ya jamii yetu. Chochote unachokiona katika anga za kidini na kisiasa katika jamii yetu. Tunaweza kuona kwamba mfumo wa kisiasa kwa miaka 75 unazidi kuwa fisadi siku hadi siku na bado tumefumba macho na tuko tayari kurudia hivyo hivyo. Wanasiasa hao katika miaka ya hivi majuzi wote wamekuwa uchi jambo ambalo jamii nzima imeshuhudia lakini hawaamini uchunguzi wao wenyewe. Tena wataamini kampeni za uchaguzi na wataamini kile ambacho vyombo vya habari na maulana watasema. Ikiwa tutafanya ushahidi wetu kuwa msingi basi tunaogopa kwamba tunaweza kutoka kwenye dini yetu. Hii ni dini gani? Hatupaswi kuamini tunachokiona. Dini inasema ikiwa kuna tofauti kati ya ulichokiona na kusikia, basi amini ulichokiona. Dini hufanya uzoefu wako kuwa msingi na inakuelekeza kufikiria na kisha kusonga mbele. Mtu binafsi na jamii wote wana ushuhuda na swali linaloulizwa ni je, una ufanisi kiasi gani kwa jamii na je, jamii ina ufanisi kiasi gani kwetu? Jamii haijachukua athari yoyote kutoka kwetu lakini nimechukua athari kwa jamii.
Tumeumbwa na kulelewa na jamii na sio kwamba jamii imetufanya. Wakati fulani mambo ya uwongo yanaenea na kuwa maarufu ambayo tunaanza kuamini kwa sababu wote wanasema. Kutoka kwa mambo mabaya ambayo yanaenezwa jambo moja ni kwamba jamii imeundwa na watu binafsi na wanaunda jamii. Hii si sahihi kabisa kwa sababu watu binafsi ni mali ghafi ya jamii lakini si watendaji wa jamii. Katika falsafa wanasema vipengele vinne huunda kitu ambacho ni muhimu kama nyenzo, muundo, mtengenezaji na kusudi. Katika jamii hadhi ya mtu mmoja mmoja na jamii haifanani. Tukisema jamii inatengeneza watu binafsi basi hii ni sawa, kwa sababu jamii ina nguvu ya kutengeneza watu binafsi lakini si kweli kinyume chake. Washiriki wa madhehebu wana matamanio yao juu ya jinsi jamii ya Pakistani inapaswa kuwa. Mtakfiri kwa moyo anataka jamii nzima ya Pakistani kuwa Takfiri yenye uadui dhidi ya Ahlulbayt (a) lakini hawataweza mpaka Qayamat, kwa sababu hawawezi kuifanya jamii. Jamii inaweza kufanya Takfiri binafsi lakini mufti mmoja hawezi kuifanya jamii kuwa Takfiri. Anaweza kutumika kama nyenzo. Mashirika haya yote ya kidini yanakili katiba moja ya shirika mama. Wanaandika kwamba tunataka kuanzisha jamii ya Kiislamu. Wote wanataka kufanya hivi kibinafsi na kwa shirika lakini huna uwezo wa kufanya hivi? kwa nini? Je, kuna mtu amekuzuia? Lakini jamii imekufanya jinsi ilivyotaka. Mashia nchini Pakistan ni wa aina tofauti; kama vile Gaali anavyotaka jamii nzima kuwa Gaali, Wamalang wanataka kila mtu awe Malang. Mwanamapinduzi anataka jamii nzima iwe ya kimapinduzi lakini hawawezi kufanya hivyo kwa sababu sheria ni kwamba jamii inapaswa kukutengeneza.
Katika msingi wa jamii, watu binafsi wangetumika kama nyenzo. Hapa tunaweza kutambua umuhimu wa sayansi hizi kuona jinsi hii inafanywa. Wanataaluma wanafundisha sayansi kutengeneza na kuendesha teknolojia, madrasa hufundisha kutengeneza madhehebu. Kuna jambo la tatu ambalo ni jamii ambapo watu wa dini, wasio na dini, viwanda, wanaume, wanawake wote ni sehemu yake. Teknolojia, sayansi na vipaji kwa misingi ambayo jamii inaundwa ni sayansi tofauti. Hutaweza kuunda jamii ya haki yenye viwanda na madhehebu. Ili kuunda jamii kama hii inabidi usome sayansi nyingine ambayo imeelezwa na Quran, Maasumin na baadhi ya Maulamaa wamefanyia kazi jambo hili ambalo tumeliacha kama sosholojia, falsafa n.k. Tumeziacha sayansi hizi. Waendelezaji wa jamii ambayo ina maana maisha ya kijamii yanafanywa na mtu mwingine. Tukiona jamii yetu kuna mambo fulani mikononi mwako na mengine hayana. Jamii ya Pakistani haiko katika udhibiti wa mtu binafsi, serikali, madhehebu kwa sababu yote ni matokeo ya jamii. Ingawa wanadai kubadilisha jamii lakini hawawezi kufanya hivyo, jamii inawatengeneza. Je, ni mambo gani ambayo jamii inaundwa kwayo? Quran inasema ni Adl inayofanya msingi wa jamii. Msingi wa pili ni dhulma dhidi ya Adl ambayo inafanya jamii isiyo ya haki. Jamii ya Pakistan ambayo ni kama leo ina sababu, lakini kile unachofikiria sio sababu. Unachukua faida kutoka kwa jamii lakini sio mjenzi wa jamii. Tunapaswa kutafuta sababu zinazounda jamii. Quran inasema ni Adl, ambapo inaanzia na kufanya Ummah. Wale ambao wanapaswa kuunda Ummah, nguzo ya kwanza wanayopaswa kuisimamisha ni Adl. Iwapo sote tunaabudu pamoja, basi katika ibada, hisani, na matumizi katika dini jamii ya Wapakistani iko mbele ya jamii nyingine. Maana ya kijamii, sayansi haipati uangalizi kwa hivyo vipengele hivyo ambavyo viko nje ya mtazamo wetu vinatufaa. Kuna baadhi ya vipengele vinavyounda jamii na vingine vinaathiriwa navyo. Sisi ni miongoni mwa walioathirika na si wale wanaounda jamii bila kujali madai yoyote tunayotoa. Quran inasema kwamba msingi wa jamii unapaswa kuwa juu ya Adl. Mkazo wa dini juu ya Adl haukujumuishwa katika mafundisho yetu.
Taqwa maana yake ni ulinzi na jamii ya Muttaqeen ni jamii iliyo salama, iliyolindwa ambayo ni jamii inayoanzishwa kwa misingi ya Adl. Jamii yetu haina usawa kwa sababu misingi ambayo jamii inapaswa kujengwa haipo na mmoja wao ni Adl. Kwa kuwa Taqwa ni usalama na jamii iliyo salama inaundwa na Adl pamoja na vipengele.
Hotuba ya pili: JIEPUSHE NA VYOMBO VYA HABARI ILI UPATE KUDIRIKI HAKIKA YA MAMBO YALIVYO
SEMI NAMBARI 114
وَ قَالَ عليه السلام: إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ
Amesema Amirul muminin (a.s)
Ikitawala na kuenea wema katika zama fulani na watu wa zama hizo (wawe ni watu waliosifika kwa wema). Kisha ikatokea kwa mtu akamdhania vibaya mwenzake ambaye haikuonekana kwake ubaya wowote, basi (huyo mwenye kumdhania vibaya mwenzake) amemdhulumu. Na ikitawala na kuenea uovu katika zama fulani na watu wa zama hizo (wawe ni watu waliosifika kwa uovu). Kisha ikatokea mtu akamdania mwenzake dhana njema basi ameghurika.
Ali (a) anasema ikiwa jamii ni ya uadilifu na wema unaitawala jamii; na katika jamii hii mtu akizua tuhuma mbaya kwa maneno ya wengine kwa mtu, bila ya kujishuhudia mwenyewe basi mtu huyu ni dhalimu. Ikiwa jamii ni ya kifisadi na katika jamii hii mbaya ukimuamini mtu bila ya uzoefu na kushuhudia basi kumwamini mtu wa namna hiyo ni kujidanganya na utapata madhara.
Kujiona na sifa nzuri ambazo hazipo ndani yangu, hii ni dhana isiyo sahihi. Sina ukweli ila nadai kuwa mimi ni mkweli na sina nia yoyote mbaya juu ya mtu yeyote. Kuna jambo moja ambalo baadhi ya watu wanalo: ni werevu, wakali lakini hawajiamini kutokana na malezi yao. Wana hisia ya kutokuwa na uwezo na hawawezi kutoa uhusiano wowote kulingana na hisia hii. Hisia zote mbili sio sahihi. Unapaswa kuona ukweli wa msingi. Hiki ni kipengele kimoja ambacho Amirul Momineen (a) anadokeza ni kuelewa ukweli wa msingi na kufanya tabia yako isimame kwenye ukweli wa msingi. Ikiwa mtu amevaa kanzu katika majira ya joto kali basi anapuuza ukweli wa ardhi. Kwa hivyo watu hupata mtu kama huyo sio wa kawaida. Ukweli mwingine wa msingi kama uliopo katika jamii yako kwa mtazamo wa maadili, siasa unapaswa kushuhudiwa na sio kufumbia macho yako, na hata kama ni chungu kubali. Tunapaswa kuishi maisha yetu kulingana na ukweli wa msingi na kubadilisha tabia zetu ipasavyo. Kufumba macho na kutenda kwa udhanifu ni upumbavu. Huenda tusipende ukweli wa msingi lakini ndio ukweli. Nchini Pakistan ukweli halisi ni tofauti na kile ambacho vyombo vya habari vinawasilisha. Kumbuka hili kwamba Quran pia imetutaka tujikinge na Khannas (Shetani anayenong’ona). Mtume (s) ameambiwa kukaa macho kutokana na hatari za Khanna na kutafuta hifadhi kutoka kwa Mwenyezi Mungu kutokana na uovu wa Khannas. Yule anayeweka minong’ono, mashaka, mashaka, kutokuelewana katika mioyo ya watu. Khanna si watu mahususi bali ni mwelekeo ambao mambo kama hayo yanaenezwa. Inaweza kuwa mtu mmoja, kiongozi wa dini, mzungumzaji, mwandishi, mwanasiasa lakini kwa sasa jukumu kubwa linachezwa na vyombo vya habari, vya kawaida na vya kijamii. Jina ambalo linafaa vyombo vya habari hivi ni Khannas.
Mashaka ambayo yametengenezwa na Khanna haya si ya kuaminiwa na unahitaji kukimbia na kutafuta hifadhi kutoka kwa Mwenyezi Mungu. Khannas hii imefanya picha ya jamii na moja ni ushuhuda wako na uchunguzi wako. Hatuamini tunachokiona bali tunaamini kile ambacho vyombo vya habari vinawasilisha. Tumeweka masikio yetu juu ya kile wanachosema Khanna na Marjae e Taqlid halisi ya watu ni Khannas, vyombo vya habari. Kila mtu akiwemo Shia, Sunni, walimwengu wote wanaamini na kufuata Khanna za vyombo vya habari hivi na hawaleti tofauti za maoni. Huamini katika kile unachoshuhudia. Vyombo vya habari vinasema kuwa suluhisho la tatizo la nchi ni uchaguzi. Tunaamini katika anachosema huyu Khanna na kila mtu anataka kuwa na uchaguzi safi. Hii inamaanisha kuwa haipaswi kuwa na wizi. Lakini nani atapigania uchaguzi? Vyama hivi vitatu vikubwa na miungano yao vitashiriki uchaguzi. Watateuliwa kwenye uchaguzi halafu mambo yote yatabadilika kesho yake ndivyo vyombo vya habari vinasema. Uchunguzi wako unasema nini? Uharibifu wote umefanywa na hawa watu tu ndio wameifikisha nchi hapa, hivi inawezekanaje walioliangamiza taifa watengeneze iwapo uchaguzi safi utafanyika. Je, huku si kujiamini? Kuna mwizi mmoja ameiba, na sasa unamruhusu aje. Anasema naomba nije kwa heshima na matatizo yako yatatatuliwa. Kuna magaidi hawajailinda nchi na wanasema tupe nafasi tuje kwenye uchaguzi. Kwa hiyo watafanya nini? Ugaidi pekee. Vyombo vya habari vimeacha uwezo wetu wa kufikiri. Kwa mfano wakati ugaidi mkubwa ulipofanywa huko Quetta, kila mtu alikuwa akiandamana pamoja na sisi wenyewe. Katika maandamano moja, mwanamke mmoja alituma ujumbe kwamba polisi walikuwa wamekuja kwenye maandamano yetu na walikuwa wakitushambulia. Nilimuuliza kama alikuwepo pale. Alisema ndio, polisi walionekana, gesi yoyote, sauti yoyote ya silaha, alisema hapana kwa wote. Basi kwa nini una wasiwasi? Alisema ujumbe huu umekuja. Ushahidi unasema kwamba hakuna kurusha risasi iliyofanyika, lakini ujumbe umekuja kurusha risasi. Ametoa umuhimu zaidi kwa ujumbe. Hii ndiyo hali ya wote. Unapata ujumbe na unaona pia, basi sote tunaamini katika ujumbe huo. Kwa nini tunaombwa kupata kimbilio kutoka kwa Khannas kwa sababu inabadilisha ukweli na kuuwasilisha kwa njia ya kudhibiti akili zetu. Kuna tofauti kati ya Shet’ani na Khannas. Shetani anatuamsha na tunafanya mambo. Khannas huchukua akili zetu katika udhibiti. Kuna aina mbili za magonjwa, aina moja ya virusi na bakteria nyingine. Bakteria hukaa katika sehemu moja ya mwili na hairuhusu lishe kufikia hapo na kukua yenyewe. Virusi huchukua udhibiti kamili wa mfumo. Virusi kwenye kompyuta huitwa virusi kwa sababu inachukua udhibiti wa mfumo wako.
Mwanadamu anapokuwa kipofu hawezi kuona ukweli wa msingi, ni Umyun kama anavyoitwa na Quran. Huu ni ugonjwa mmoja. Lakini ya Khanna inabadilisha ukweli, inageuka nyeusi hadi nyeupe na nyeupe hadi nyeusi. Wakati Khanna inapoingia moyoni, basi wahusika wema huwa wabaya na uovu huwa takatifu. Ukiona vita kati ya Mu’awiyah na Ali, basi unaweza kuona jinsi macho ya watu yalivyofunga miaka yao huko Hijaz. Lakini huko Syria, ukweli ulibadilika. Maumivu tunayoingiwa nayo si Hejazi ambapo uhalisia hauwezi kuonekana, badala yake uhalisia umebadilishwa na Khanna. Kwa hivyo unapaswa kutafuta kimbilio kutoka kwa uovu wa Khannas ambao sio wa maneno tu. Njia ya vitendo ni kukata mawasiliano na viungo vyote vya Khannas. Kwenda katika kimbilio la Mwenyezi Mungu maana yake ni kuungana na Mwenyezi Mungu pale ambapo ukweli unaunganishwa na kuonekana. Maombi ambayo Mtume alifundishwa na aliyafanya katika maisha yake yote. Mmoja angekuwa “Rabbi Zidni Ilma” “Ewe Mola wangu Mlezi! Niongezee maarifa”. Ya pili Ilikuwa Ewe Mwenyezi Mungu! Ongeza mshangao katika kiini chako. Ya tatu Ilikuwa Mola wangu Mlezi! nionyeshe uhalisi wa mambo jinsi yalivyo.
Amirul Momineen (a) anasema fungua macho yetu na ubadili tabia yako kulingana na jamii. Katika jamii zenye ufisadi fungua macho yako, na katika jamii yenye haki pia usidhulumu kwa kuwashuku wengine. Fungua macho yako na uone unaishi katika jamii ya aina gani. Taqwa maana yake ni kuishi maisha ya usalama katika jamii yenye ufisadi na kwa hili unahitaji utambuzi, mwongozo ambao Mtume (s) na Ahlulbayt (a) wametukirimia.
