Hujjatul Islam Ustadh Syed Jawad Naqvi
(Kiongozi mkuu Jamia Orwatul Wuthqa – Lahore)
Imehutubiwa: Masjid Baitul ul Ateeq
Lahore – Pakistan
KHUTBA YA IJUMAA 3 JANUARI 2025
Khutba ya 1: Mwenendo wa maisha, jamii na Qur’an.
Imam Khomeini (r.a) alikuwa na ufahamu wa kina wa dini ambao wengine wachache tu ndiyo waliokuwa nao. Watu wengi huwa na mwelekeo wa kuzingatia vipengele maalum vya dini, wakiamini kwamba haya yanawakilisha ukamilifu wa imani yao. Kadhalika, dhana ya Taqwa, ambayo hutumika kama chombo cha ulinzi, mara nyingi imekuwa haieleweki, na kusababisha kupuuzwa kwake. Wengi wameitafsiri Taqwa kama hofu tu, lakini vipi Taqwa inaweza kulinganishwa na hofu? Hofu ni isiyo ya hiari na ya kulazimisha, ambapo Taqwa ni chaguo makini. Quran inapotuelekeza kupata Taqwa, haitutakii tujenge hofu. Ingawa hofu inaweza kutokea kwa hiari katika mioyo yetu, Taqwa ni dhamira ya makusudi, sawa na mkakati wa usalama, na mikakati kama hiyo huanzishwa kwa utashi wetu na kufanya maamuzi.
Zaidi ya hayo, mwongozo hujitokeza kwa hatua, na Taqwa vivyo hivyo ipo katika hatua, kuanzia na kile kinachoweza kuitwa Taqwa ya kimsingi au ya kikatiba. Katika muktadha huu, Allah (s.w.t.) anataja katika Surah Al-An’am, aya ya 155:
وَهَٰذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَاتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ {155}
Na hiki ni Kitabu tulicho kiteremsha kilichobarikiwa, basi kifuateni na mcheni Mwenyezi Mungu ili mrehemewe.
Andiko hili linaijadili Quran kama mwongozo wa kina, na kuiwasilisha kama katiba iliyokusanywa. Qur’an haikuteremshwa mwanzo kwa namna ya maandishi; badala yake, ilitolewa kama elimu ya kimungu kwa Mtume Muhammad (saww) na baadaye ikaandikwa kwa maneno. Utaratibu huu uliiwezesha Quran kupatikana na kueleweka kwa akili ya mwanadamu. Quran inaelezewa kama ‘Mubarak,’ kumaanisha kwamba maisha yamejengwa juu ya msingi wake, ambao ni mpana na muhimu kwa kila kizazi. Inatumika kama mfumo unaoongoza kwa nyanja zote za maisha ya mwanadamu, katika ulimwengu huu na akhera, na ina uwezo wa kusaidia ubinadamu katika zama zote.
Maandiko yanasisitiza umuhimu wa kufuata (Ittiba) Quran. Neno “Ittiba” linatumika mara kwa mara katika Quran na lina umuhimu fulani katika muktadha huu. Inatokana na “Tab’a,” ambayo inarejelea ngamia mchanga anayefuata mama yake kwa karibu bila usumbufu. Tofauti na watoto wa wanyama wengine, ngamia mchanga hubaki akiwa na uhusiano wa karibu na mama yake kwa muda mrefu. Asili ya “Ittiba” ni kufuata kitu chenye nguvu na mwendo. Tofauti na kitu tuli, kama vile nguzo, ambayo haiwezi kufuatwa, kufuata kweli kunahitaji harakati.
Tofauti kati ya Ittiba na Ita’at pia imeangaziwa. Ingawa Ita’at inarejelea kutii amri za kimungu kwa hiari na kwa furaha, Itteba inaashiria ufuasi hai. Kwa mfano, ikiwa mtu ataswali kwa matamanio ya kweli, inaakisi Ita’at; kinyume chake, ikiwa wanalazimishwa kusali, haiakisi utii wa kweli.
Dhana ya harakati ni muhimu katika kuelewa ubinadamu, kwani wanadamu waliumbwa kuwa viumbe wenye nguvu, wanaotawaliwa na sheria za mwendo. Kama vile ulimwengu unavyofanya kazi chini ya sheria hizi, ndivyo maisha ya mwanadamu yanapaswa kuongozwa na mfumo wenye nguvu. Kwa hivyo, Quran, kama katiba iliyo hai, lazima pia ifikiwe kwa fikra tendaji.
Maisha yenyewe yana sifa ya harakati; huwa tunafuata mtu au kitu. Imani, mienendo na maadili yetu yanafichua tunayemfuata, iwe ni ushawishi wa nje kama vile viongozi wa kisiasa au wa ndani kama familia. Asili hii yenye nguvu ya ubinadamu inahitaji mwongozo, na Quran hutumika kama mwongozo mkuu.
Maandishi pia yanatoa ulinganisho kati ya Ita’at na IttIba, ikieleza kwamba utiifu unahitaji amri, ambapo IttIba inategemea hatua na harakati. Kwa mfano, mtu anaweza kufuata matendo ya watu kama Imamu Husein (AS) au Nabii Ibrahim(AS), hata bila ya amri zilizo wazi, kwani matendo yao yenyewe yanatoa kielelezo cha kufuata.
Mwezi wa Rajab unatolewa kama fursa ya ukuaji wa kibinafsi na harakati, sawa na misimu ya masika na vuli katika kilimo. Kama vile wakulima wanavyotazamia majira haya ya kuvuna, watu binafsi wanapaswa kutambua miezi hii kuwa nyakati kuu za maendeleo ya kiroho. Maandishi yanasisitiza umuhimu wa kujitathmini katika kutambua ni nani tunayemfuata na inahimiza kujihusisha kwa kina zaidi na mafundisho na maadili ya Quran katika miezi hii, badala ya kuzingatia tu taratibu bila kuelewa umuhimu wake. Vipindi hivi vinaelezwa kuwa ni wakati wa wasafiri waliojitolea katika njia ya Mwenyezi Mungu kuharakisha safari zao za kiroho, wakitumia fursa wanazopewa.
Khutba ya 2: Mwezi wa Rajab, fursa ya kuendelea zaidi.
Wakati mipaka ya Taqwa inapovunjwa, ubinadamu wenyewe uko katika hatari ya kupotea. Kizazi cha sasa kinashuhudia ukweli huu, kwani wengi wanatanguliza maisha yasiyo na Taqwa. Hali za Waislamu na wasiokuwa Waislamu zimekuwa hazitofautiani katika suala hili. Gaza ni mfano wa kuhuzunisha, baada ya kustahimili zaidi ya siku 460 za ukandamizaji usiokoma, bila kupumzika. Eneo hilo limeharibiwa, na kuwaacha wanawake na watoto wanaokabiliwa na njaa tu wakitetemeka kwenye kambi, lakini wanaendelea kukabiliwa na ukatili wa kikatili. Katika kukabiliana na mateso hayo, dunia inabaki kimya kwa kiasi kikubwa. Hali hii inadhihirisha ukweli kwamba bila ya kujali madhehebu au dini ya mtu, ukosefu wa Taqwa unasababisha upotevu wa ubinadamu.
Wapalestina, ambao ni Waarabu na Waislamu, wanastahili kuungwa mkono kama wanadamu wenzao, lakini tunaona ukosefu wa usaidizi kutoka kwa mataifa ya Kiarabu, Waislamu, au ubinadamu kwa ujumla. Katika mwaka uliopita, matukio mengi yametokea ambapo watu wanaodhuru wanyama wamekabiliwa na adhabu na hasira ya umma, wakati mateso ya wanadamu yanakabiliwa na kutojali. Nchi kama Uturuki na mataifa mbalimbali ya Kiarabu yamekuwa na mchango mkubwa katika kudhoofisha juhudi za kuwaunga mkono Wapalestina nchini Syria.
Zaidi ya hayo, nchini Pakistani, ubaguzi wa kimadhehebu unaendelea kustawi. Wakati ISIS ilipokuwa ikichukua udhibiti nchini Syria na Iraq, mwandishi wa habari aliuliza swali muhimu kwa mwanachama wa ISIS kuhusu mtazamo wao katika kupambana na Shia badala ya Wazayuni. Jibu lilifichua mawazo ya kutatanisha: wangeshirikiana na Wazayuni ikiwa tu wangekuwa Shia. Mtazamo huu wa kimadhehebu unaendelea miongoni mwa Waislamu, ndani ya Pakistan na kwingineko. Inaonekana kuna utayari wa migogoro ya kimadhehebu lakini kusitasita kukabiliana na ukweli wa dhulma ya Wazayuni.
Nchi ambazo zimewaunga mkono madhalimu wa Palestina zinaendelea kuwa na uwepo Pakistan, ambapo makundi yote mawili ya Sunni na Shia yanashughulishwa na mizozo ya kimadhehebu na mizozo ya kisiasa badala ya kuungana kwa ajili ya Palestina. Msaada wa kweli kwa Palestina unahitaji Taqwa; mizozo ya madhehebu husitawi kwa sababu ya misimamo mkali, chuki, ubaguzi, na ujinga—sifa ambazo zote zimeenea sana. Serikali ya Pakistani inaonekana kuwa na nia ya dhati katika kuendeleza mizozo ya kidini.
Mwaka wa 2024 umekuwa wa kikatili hasa, ukiwa na vitendo vingi vya unyanyasaji na usaliti vinavyoonyesha kutokuwepo kwa Taqwa miongoni mwa wahusika. Tunashuhudia ufufuo wa hali ya migawanyiko inayokumbusha zama za Zia-ul-Haq. Inatia wasiwasi kwamba wale wanaopaswa kusimama kidete dhidi ya dhulma – yaani Wazayuni na washirika wao – wanaendelea kupuuzwa, kuruhusu vyombo vyao kustawi ndani ya Pakistan.
Kinyume chake, hatuna budi kuwapigia saluti Wayemeni, ambao licha ya kuharibiwa na maadui zao, wanaendelea kusimama kidete dhidi ya madola makubwa. Wasomi nchini Pakistan, wanaodai kutetea haki, lazima watafakari juu ya majukumu yao kuhusu Gaza. Hatujalingana na dhamira iliyoonyeshwa na Wayemeni, ambao wanasalia katika vita wakati pande zingine zimenyamaza. Hivi sasa, ni Hamas na Yemen pekee wanaoendelea kumpinga adui. Mwenyezi Mungu atawalinda; wakati Al-Kaaba ilipohitaji kulindwa, ni Ababil aliyeingilia kati. Vile vile, Ababeel ya Yemen itaonyesha kwamba takwimu kama Netanyahu na Trump zitakabiliwa na uharibifu.
Sheria tukufu za Mwenyezi Mungu zitadhihirika kwa mara nyingine tena, kama vile Ababeli atawashinda wale wanaojumuisha dhuluma. Wale walioipa kisogo Gaza wameonyesha kuwa hawastahili kuchukuliwa kuwa binadamu.
