Hujjatul Islam Ustad Syed Jawad Naqvi
(Mkuu wa shule Jamia Orwatul Wuthqa – Lahore)
Imetolewa: Msikiti wa Baitul Ateeq
Lahore – Pakistan
28st oct. 2022
Hotuba ya 1: Sharti kuu la mtu kuwa Shahidi ni kutopendelea upande wowote katika muamala. Pasi na hivyo ni uhalifu.
Ninawausieni nyinyi pamoja na kuiusia nafsi yangu kumcha Mwenyezi Mungu, na nawasisitizieni kuyasimamisha maisha yenu katika misingi ya Uchaji Mungu.
Tambueni kuwa ucha Mungu ni mjumuiko wa mipango na mikakati kutoka kwa Mwenyezi Mungu yenye kumlinda mwanadamu. Mikakati anayopaswa kutekeleza katika maisha yake ili apate kufanikiwa.
Na ikiwa maisha yatatoka kwenye mipaka ya ucha Mungu, basi yatakuwa ni maisha yaliyojaa ufasiki, uhuni, ukafiri na ukandamizaji. Maisha ambayo matokeo yake ni kuangamizwa kwa mwanadamu.
Misiba wanayopata watu kutokana na matendo yao wenyewe ni matokeo ya maisha bila ya ucha Mungu. Mwenyezi Mungu aliweka utaratibu huu mkamilifu ili kutukinga na siku hii ambayo hatuna pakukimbilia.
Hasa, wale ambao Mwenyezi Mungu aliwapa mpango huu ili waweze kuishi maisha ya ulinzi na kuendeleza mipango kwa ajili ya jamii nzima ya binadamu kuishi kwa usalama.
Hii leo ukitazama maisha ya wanadamu, utafahamu fika kuwa yamegubikwa na vitendo vya kinyama zaidi ya vitendo vya kibinadamu.
Hali hii imechangiwa kwa asilimia kubwa na kuwekwa pembeni kwa ucha Mungu, na kutelekezwa utenda kazi wake katika nyanja nyingi za maisha ya mwanadamu ikiwemo katika eneo moja muhimu; ambalo ni eneo la uchumi, ambamwo pana paswa kuwa na mwelekeo mkuu, na wa kimsingi katika maisha ya binadamu.
Maisha ya kiuchumi, japo sio lengo asasi ya maisha ya binadamu, ni njia muhimu zaidi inayomsaidia kufikia lengo hilo, na hapo ndipo penye umuhimu wake. Njia hizo ni zenye thamani kubwa, kwa kuwa ndizo ambazo humsaidia kufikia madhumuni na malengo yake yenye kumletea heshima na taadhima.
Kwa kuwa lengo la maisha ni kufikia hadhi ya ubinadamu, Khilafat na Liqaullah, ni wazi kuwa tunahitaji nguvu za kiuchumi kwa ajili ya kuhakikisha mambo haya.
Umuhimu wa njia hizi za kiuchumi unadhihirika zaidi tunapoona kuwa Imepokewa katika hadith vile vile kwamba asiye na maisha ya kiuchumi hana dini wala maisha.
Ni jambo lililothibitika katika mafundisho ya dini kwamba uharibifu unaosababishwa na tonge la chakula cha Haram ni wa uharibifu wa hali ya juu na athari inayopatikana kutokana na tonge la chakula cha Haram ni kubwa zaidi kuliko athari inayopatikana kutokana na tone la shahawa ya Haram.
Maisha ya kiuchumi yasiyo salama huwa chachu na msingi wa ukosefu wa usalama katika maisha yote.
Qur’ani Tukufu pamoja na mifumo mingine, imemfunza mwanadamu pia mfumo wa kiuchumi kama sehemu ya mwongozo. Pamoja na kuwasilisha mfumo thabiti imeunda mfumo wa kuulinda mfumo huo, mfumo ambao umebainishwa katika swala la ucha Mungu.
Katika Aya ya 283 ya Surah Baqarah maana inayofuata inaonyeshwa.
وَإِنْ كُنْتُمْ عَلَىٰ سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُوا كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَقْبُوضَةٌ ۖ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ ۗ وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ ۚ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ {283}
“Na mkiwa safarini na hamkupata mwandishi, yatosha kukabidhiwa rahani. Na mmoja wenu akimwekea amana mwenziwe basi aliye aminiwa airudishe amana ya mwenzake, na amche Mwenyezi Mungu, Mola wake Mlezi. Wala msifiche ushahidi.
Na atakaye ficha basi hakika moyo wake ni wenye kutenda dhambi. Na Mwenyezi Mungu ni Mjuzi wa mnayo yatenda.”
Katika aya ya 282 ya surah ya pili, iliyokuja kabla ya hii. Mfumo wa miamala ya kibiashara umeelezwa kwa ustadi, na hasa hasa swala zima la mkopo limejadiliwa kwa kina na papo hapo pana maelezo yaliyowajibisha kuandikiana makubaliano au mkataba.
Hili ni jambo la kawaida leo kwa mfanyabiashara kitaaluma kwamba wanafanya mikataba kwenye karatasi za stempu kuhusu kile wanachouza, kununua na malipo.
Hii ni kazi ya kidini na kitendo cha Kurani ambacho ni muhimu kwa shughuli. Baadhi ya watu wana nia ya kupuuza swala hili la kuandikiana mikataba lakini hii ni kinyume na mafundisho ya dini.
Kila muamala unaofanywa na wafanyibiashara inapaswa kuwekwa kimaandishi ili haki zisipotee baadaye.
Msisitizo wa kuandikiana mikataba ni mkubwa sana kiasi kwamba ikiwa upo safarini na ukalazimika katika kipindi hiki kufanya miamala ya kibiashara, unawajibika kuyaweka kimaandishi hayo makubaliano.
Jambo ambalo katika zama zilizopita lilikuwa jambo la dharubu ingawa hii Leo kwa uchache kila mtu ni mwandishi na wanasheria wataalamu wa mikataba na makampuni wanapatikana katika maeneo yote.
Lakini Quran iliposhuka kupata wakili mwenye utaalamu wa uandishi wa mikataba ilikuwa ni jambo gumu sana. Katika miji kungepatikana mtu mmoja au wawili kama hao na wangeandika mikataba yote.
Kwa hivyo lilikuwa ni swala tarajiwa kuwa unapokuwa safarini unaweza usipate mwandishi wa mkataba. Kwa hivyo katika hali hii hakutakiwa mumini kufanya hili kuwa kisingizio cha kutoandika mkataba na badala yake Quran inatoa suluhisho mbadala.
Suluhisho la Qur’an ni kwamba ikiwa hautapata mwandishi basi anayetoa bidhaa fulani achukue dhamana ya rehani kwa kile anachouza kutoka kwa mnunuzi. Isiwe ni ahadi ya dhamana tu bali badala yake ichukuliwe kwa vitendo.
Rahn inamaanisha kuweka kitu kama amana mkabala ya kuchukua kitu au mkopo, ikiwa ni ishara kuwa unania ya kurudisha kitu hicho unaporudi au kutimiza ahadi yako.
Kwa ajili hiyo ilikuwa ni muhimu sana kufanya rehani hii. Katika enzi hiyo wangeweka farasi, na hata ngamia kama rehani mkabala wa mkopo au bidhaa uliochukuliwa kwa mkopo. Basi dini iliamrisha swala hili ili haki zisipotezwe kupitia usalama huu wa rehani.
Sambamba na hili kuna amri, kwamba unapoletewa kitu na mtu kama amana basi uhifadhi thamani ya amana hiyo na wala usisaliti. Kunaweza kuwa na uthibitisho au hakuna uthibitisho lakini kwa hali yoyote ile unahitajika kuhifadhi uaminifu.
Quran inasema mtu akikupa mkopo ukiwa safarini na baada ya kukuchukua mkopo ule usirudi, na ukawa unatoa visingizio tu au umfanye mtu aje kufuata uliko, ni kosa la moyoni.
Ikiwa mtu amekuamini basi hifadhi uaminifu wa mtu huyo kwa kurudisha ulichochukua. Ikiwa huwezi kulipia bidhaa hiyo basi unahitaji kurudisha. Quran inasema kuwa “basi aliye aminiwa airudishe amana ya mwenzake, na amche Mwenyezi Mungu, Mola wake Mlezi.”
Kuna majina mawili ya Mwenyezi Mungu yanayohusiana na Ucha Mungu, moja ni Mwenyezi Mungu na la pili ikiwa ni Mola Mlezi (Rabb). Katika muktadha huu wa kuamiliana unapaswa kujipamba na Uchaji Mungu wa Allah ambaye ni Mola wako Mlezi.
Kila siku katika maisha yetu sote tuna husika katika muamala mmoja au mwengine na mfumo wa maisha unaendeshwa hivi pekee. Vitu fulani watu huchukua kutoka kwetu na vitu fulani sisi hupewa hata kama sisi sio wafanyi biashara.
Iwapo kuna dhamira ya kurudisha basi fanya kwa wakati na hapa ndipo ucha Mungu unapotakiwa kudhihirika na inapaswa kutekelezwa.
Aghalabu tumefunzwa kujipamba kwa Ucha Mungu Tukiwa msikitini tu lakini pindi tukiwa masokoni tunakuwa wajanja.
Basi utatukuta ni wacha Mungu misikitini, tunapohiji, au kufanya Ziara lakini masokoni, biashara hazizingatii masharti ya ucha Mungu. Pindi tunapotekeleza ibada ya Hijja tunasoma dua nyingi zinazopelekea ucha Mungu wetu kufikia kileleni lakini tunawajibika kujipamba na pambo hilo hilo Ucha Mungu katika miamala yetu na maelfu ya watu sokoni.
Vile vile ikiwa umekodi nyumba, au duka kutoka kwa mtu na ukawa una deni yake, basi unapaswa kurejesha pesa hizo. Ikiwa umechukua deni kutoka kwa jamaa, rafiki unapaswa kurudisha kabla ya kudai.
Ujanja huu unaouonyesha kwa kutorejesha ni uadui na uonevu. Ikiwa hujipambi kwa Ucha Mungu sokoni basi umesajiliwa kama mvunja sheria. Ucha Mungu wa kivitendo unapatikana katika nyanja zote na uwanja mmoja mkubwa ni shughuli na miamala.
Kisha Quran inasema kwamba katika miamala hii hutakiwi kuficha ushahidi. Baadhi ya watu huuza vitu kwa siri bila kuandikiwa mkataba. Ikiwa unauza Haram basi hiyo haingii katika kundi la miamala. Ikiwa mtu amechukua deni basi kuna mashahidi ambao mpango huo unafanywa chini yake.
Wakati wa kurudisha unapofika mashahidi wanaombwa kuhudhuria. Wakati mwingine kutokana na kupita kwa muda au nia ya kudanganya nia ya mdaiwa hubadilika.
Hapa Quran inasema shuhudia na uandike mkataba au uchukue kitu kama rehani. Usifiche ushuhuda na yeyote anayeficha au kupotosha ushuhuda wake basi moyo wake wenye kutenda dhambi, maana yake ni kuwa mwenye kuendekeza tabia hii, nafsi yake inahesabika kuwa ni nafsi ya mtenda dhambi.
Wakati fulani dhambi ni katika matendo tu lakini wakati fulani nafsi pia ni yenye dhambi. Uhalifu wakati fulani hauko katika nafsi lakini kutokana na kupotoka kwa nafsi yake anafanya dhambi ya ghafla.
Ikiwa nafsi inakuwa yenye dhambi basi mhusika anaficha ushuhuda. Hii inatokea leo unapotaka kutoa ushahidi dhidi ya rafiki yako, unasema kwamba sikumbuki kwa sababu shahidi wangu atamdhuru rafiki yangu.
Shahidi huyu ni mhalifu na haiba yake ni ya jinai. Ikiwa kitendo cha mtu ni dhambi, basi hiyo inapata msamaha lakini ikiwa utu unakuwa unatenda dhambi basi unahitaji toba ngumu sana. Ali (a) anasema msamaha kama huo unahitaji kujichoma.
Tunaona nyakati fulani ikiwa madhehebu yetu ina mzozo wa miamala na madhehebu fulani, tunaficha ushuhuda kwa kutoa udhuru ili watu wa madhehebu yako wawe salama.
Ili kupata mtu wa jamii yako na kutoa faida kwa rafiki yako bila halali ni faida mbaya zaidi unayotoa kwa kufanya utu wako wa kuzimu. Quran inasema mwenye kuficha ushuhuda moyo wake utakuwa katika dhambi. Udanganyifu wowote unaowafanyia watu lakini Mwenyezi Mungu anakijua na anajua kila kitu.
Mwenyezi Mungu anajua ulikuwepo wakati wa shughuli lakini sasa anakanusha. Popote unapopaswa kutoa ushahidi unapaswa kutoa bila woga wowote na kutoa ushahidi wa kweli sikuzote bila kufikiria ni nani anayenufaika na nani asiyefaidika.
Aya hii inahusiana na Taqwa katika nyanja ya muamala na miamala ambayo ni sehemu ya kimatendo ya maisha.
Taqwa ambayo tumefundishwa na wanachuoni tunaipata kwa urahisi baada ya kula Haramu, kuwahadaa watu na kuwa shakhsia watakatifu baada ya kufanya vitendo vyote vilivyotangazwa na Quran kuwa ni jinai.
Taqwa inahitajika katika shughuli za kimatendo za maisha. Haki juu yako inapaswa kutolewa hii ni Taqwa. Kuchukua haki kutoka kwa wengine sio Taqwa, lakini ikiwa mtu mwingine ana haki juu yake kutoka kwako basi mpe kile anachostahiki na kwa kweli ulipe ziada ili uwe na uhakika kwamba umefikisha haki.
Hotuba ya 2: Misiba isishinde akili na moyo
Anasema kiongozi wa waumini Ali bin Abi Talib (a)
وَ قَالَ عليه السلام: لَقَدْ عُلِّقَ بِنِيَاطِ هَذَا الْإِنْسَانِ بَضْعَةٌ هِيَ أَعْجَبُ مَا فِيهِ وَ ذَلِكَ الْقَلْبُ وَ ذَلِكَ أَنَّ لَهُ مَوَادَّ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ أَضْدَاداً مِنْ خِلَافِهَا فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ وَ إِنْ هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَكَهُ الْحِرْصُ وَ إِنْ مَلَكَهُ الْيَأْسُ قَتَلَهُ الْأَسَفُ وَ إِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ الْغَيْظُ وَ إِنْ أَسْعَدَهُ الرِّضَى نَسِيَ التَّحَفُّظَ وَ إِنْ غَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ وَ إِنِ اتَّسَعَ لَهُ الْأَمْرُ اسْتَلَبَتْهُ الْغِرَّةُ وَ إِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ وَ إِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ وَ إِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ وَ إِنْ أَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلَّتْهُ الْبِطْنَةُ فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلُّ إِلُّ إِفُّدَهُّ ِفْعَلَهُمْ فَكُلُّ
Amirul-mu’minin, amani iwe juu yake, amesema: Ndani mwa mwanadamu mna kipande cha nyama kilichounganishwa kwake kwa mshipa, na kipande hicho ndicho kitu cha ajabu zaidi kilichomo ndani mwili wake; nacho ni moyo. Ndanimwe mna akiba ya hekima na mambo yalio kinyume na hekima pia. Kinapoona miale ya matumaini, shauku inakifedhehesha na shauku inapoongezeka, pupa inakiharibu. Pindi kinapopatwa na tamaa, huzuni huiua. Hasira inapoongezeka ndani yake, ghadhabu kali huipata. Kinapobarikiwa kwa raha, kinasahau kuwa mwaangalifu. Kinapopatwa na uoga, kinakuwa kisichojali. Amani ikienea pande zote, kinakuwa chenye kupuuza. Kinapopata mali, uhuru wa kutohitajia hukiweka katika makosa. KInapopatwa na Matatizo, ukosefu wa subira hukifanya kuwa kiyenyekevu. Kinapokabiliwa na njaa, hupatwa na dhiki , Ikiwa njaa itakishambulia, udhaifu hukifanya kikae chini. Ikiwa kula kwake kunaongezeka, uzito wa tumbo hukiumiza. Kwa hivyo, kila kichache kina madhara kwake na kila ziada ni madhara kwake.”
وَ إِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَا
Ikiwa inakabiliwa na njaa, dhiki huipata
Wakati fulani maisha ya mwanadamu yanakuwa umaskini uliokumbwa na kadiri ya kukabili njaa kutokana na sababu mbalimbali kama vile makosa yake au ugonjwa au kutokana na mazingira.
Wakati fulani maisha ya mwanadamu yanakuwa na raha na njia ya maisha kwa wingi lakini wakati fulani mwanadamu anakuwa amenyimwa njia za kimsingi zenyewe. Njaa (Faka) inamaanisha mwanadamu hana hata kitu cha kula. Hii ni Aya ya Quran vile vile kwa watu wa Motoni kwamba watauma vidole vyao.
Neno hilohilo linatumiwa na Amirul Momineen (a.s) hapa pia. Mataifa mbalimbali yanayomjia mwanadamu mojawapo ni njaa. Mzunguko wa wakati hutokea katika maisha ya kila mtu, kama vile leo wale ambao ni watu matajiri zaidi siku moja walikuwa katika hali ya njaa, na vivyo hivyo leo wale ambao wako katika hali ya njaa walikuwa matajiri sana wakati fulani.
Wakati njaa inapokabiliwa na mwanadamu, watu fulani huchukua bakuli la kuomba wakinyoosha mikono yao mbele ya wengine, ambayo ni kitendo cha chini. Kuwa masikini si jambo la kudhalilika kwani tunaweza kuona Mitume na Maimamu pia walikuwa masikini. Tumeona watu wakubwa na wasomi ambao walikuwa maskini sana na waliteseka kwa njaa lakini hawakuomba.
Mfano mmoja wa haya ulikuwa ni Allama Tabatabai (r.a) ambaye alikuwa na hadhi ya kipekee na wachache sana kama yeye wamekuja katika historia. Wakati ambapo Tafsir yake ilipata umaarufu duniani kote kulikuwa na njaa nyumbani kwake. Allama Tabatabai alikuwa kabaila siku za nyuma alipokuwa Najaf na pesa zilimwendea lakini baadaye Tafsir yake ilipochapishwa wakati huo alikuwa katika hali ya njaa. Kisha tena baada yake mkwe wake Martyr Quddusi akawa Jaji wa Mahakama ya Juu na Mwanasheria Mkuu wa Serikali nchini Iran. Alianzisha seminari ya kipekee yenye nidhamu ya hali ya juu kutoka pale tulipojifunza na kutekeleza mambo fulani kutoka huko tu katika seminari yetu. Wanafunzi wake wanasimulia kwamba mara Allama alipokuwa amesimama nje ya nyumba yake kwenye uwanja na wanafunzi wake, marafiki walikuwa wakipita. Mkwe huyu huyu alipopita aliuliza kwa nini umesimama hapa. Allama alisema nimesimama hapa kununua mkate ambao ulikuwa wa paisa 5 wakati huo, sina pesa hizo na nasubiri tu kuona kama naweza kupata mtu ninayemfahamu ambaye ninaweza kuchukua mkopo na kuchukua mkate nyumbani. Njaa kama hiyo inamjia mwanadamu lakini hawi ombaomba. Kunyimwa kunakuja kama vile maisha ya Amirul Muminin (a.s.) wakati Mtume (s.a.w.w.) alipokuwa akiwatuma wageni pamoja na Ali (a) nyumbani kwake na Ali (a) akimuuliza mke wake nini cha kula, hakusema chochote. Majimbo hayo ya Ahlulbayt (a) yametajwa katika historia na hata kwa masahaba wengi wakubwa waliishi maisha ya njaa lakini hawakuomba.
Njaa humfanya mwanadamu kuwa mwombaji nyakati fulani na wakati fulani kama Ali (a) anavyosema njaa inamzingira mwanadamu katika mitihani na dhiki kadhaa. Anapokuwa katika hali nzuri ya ustawi kila kitu ni sawa, lakini njaa inapokuja nyakati fulani misiba mingine mingi humjia kama vile ugonjwa huja wakati huo na dhiki nyingine pia huja. Mwanadamu anapokabiliwa na njaa basi misiba humgeukia mwanadamu. Lakini si kama kwamba misiba inangojea mwanadamu aingie kwenye njaa. Badala yake tunaweza kupata kwamba mwanadamu anapokabiliwa na njaa ujasiri wake, dhamira hudhoofika na kwa sababu ya aibu mwanadamu hata hatoki nyumbani. Anakuwa amepooza. Mpaka wakati mtu ana chakula nyumbani akili yake pia inafanya kazi, lakini wakati tumbo ni tupu bila matumaini pia akili huacha kufanya kazi. Mungu apishe mbali njaa ikitokea mtu anasahau kulipa bili ya umeme kutokana na presha na mita kukatika. Angefanya miamala na benki, ambayo pia anaweza kusahau na benki pia inamuadhibu. Kwa sababu ya njaa, mwanadamu husahau majukumu yote na kuwa chini ya shinikizo kubwa. Mambo haya ninayokuambia si mazungumzo kutoka kwenye vitabu bali nje ya uzoefu.
Wenye bahati ni wale kama Allama Tabatabai ambao akili zao hazipoozeki. Tafsir yake, utafiti, mawazo, uchambuzi haukomi. Njaa inabaki tumboni tu na haiingii akilini. Wakati fulani mwanadamu huchukua shida kwenye akili, moyo wake na inapotokea hii hupoteza udhibiti wa kila kitu na hafanyi mpango wa kutoka nje ya hali hiyo. Njia moja ni kwamba mtu katika hali ya njaa anachukua bakuli na kuanza kuomba, kwake majanga hayaji. Lakini yule ambaye ni mnyenyekevu na haongei na yeyote kuhusu njaa, misiba inamzunguka moja baada ya nyingine na anapooza. Hii ni muhimu sana na nani atatuambia hekima kuhusu jinsi ya kuishi katika hali mbalimbali za maisha. Hekima hii iko kwa Ali (a) juu ya jinsi ya kuishi katika hali ya umasikini, njaa, furaha, afya njema lakini utamaduni wetu hautufundishi kuweka heshima yetu hai na kutoruhusu uwezo wetu kuuawa. Jinsi wingi wa fadhila unavyokandamiza uwezo wetu vile vile njaa pia hufanya vivyo hivyo. Ali anaomba kwa Mwenyezi Mungu kwamba usinifanye mimi kuwa kama wale ambao ima katika hali ya fadhila au kunyimwa wanajisahau nafsi zao na Mola wao. Dola zote mbili zimepita kwa Ali (a) ambapo alipitia nyakati ngumu na vile vile dola ya Ukhalifa na katika dola zote mbili hapakuwa na tofauti juu ya Ali (a).
Bala (msiba) ni jaribio ambalo kitu kilichofichwa ndani ya mwanadamu kinafichuliwa. Katika Kiarabu Bala ni kwa hali ya furaha na shida. Kitu kinakuja ambapo mambo yake yaliyofichika hufichuliwa na yanaweza kutokea katika hali ya furaha na huzuni. Kama vile mtu anazaliwa mtoto wa kiume hufurahi na hujionyesha. Mtu anapata pesa na maovu yake yaliyofichwa yanatoka. Vile vile mamlaka, mamlaka yanapomjia mtu wa hali ya chini anakuwa duni sana. Lakini mtu mwenye hadhi anapopata mamlaka, utu wake mkuu hutoka ukiwa umepambwa. Majaribu (Bala) ni yale mambo ambayo yanafichua ukweli wa mwanadamu. Katika hekima hii vilevile mambo yaliyofichika ya mwanadamu yanafichuliwa. Kwa hiyo, kwa sababu ya njaa, mwanadamu huingia kwenye majaribu, dhiki ambayo hufichua maovu yaliyofichika, wema na hali za moyo. Hii pia ni hali ya moyo. Njia rahisi ni kwamba mwanadamu anapaswa kuwa na nguvu sana kwa moyo kwamba haruhusu majaribu, misiba kupita akilini mwao. Kuna watu ambao chini ya majaribio madogo, misiba huacha masomo, uchambuzi. Lakini kuna baadhi ambao chini ya majanga makubwa wanaendelea na kazi zao za kawaida kama vile kazi za ofisini, kazi za uchambuzi n.k. Muumini mmoja niliyemtolea mfano katika mhadhara wa Karachi ambao aliniambia jana alibadilisha maisha yangu. Mfano huo ulimhusu mwalimu wetu mmoja ambaye alichelewa kwa dakika kumi katika mhadhara ambapo hangechelewa kamwe. Aliniomba radhi kuwa nimechelewa kwa sababu binti yangu mdogo alifariki na nilizikwa saa 7 asubuhi ili niweze kufika saa 8 asubuhi lakini waliokuwa wamefanya ibada ya mazishi walichelewa kutokana na hili na alitoa mhadhara wake katika jimbo hili baada ya. akimzika binti yake mdogo. Tukiangalia majimbo ya watu fulani wanaotuzunguka hawatoki kwa huzuni kwa siku arobaini. Watu wa Gilgit tukiwaona, basi hata mama mkwe wao huko Gilgit akiumwa na jino wanaanza kuomboleza hapa na kutafuta likizo kwa wiki moja. Kuna Ustad mwingine alituletea mhadhara mapema asubuhi saa 7 asubuhi na kisha baada ya mhadhara akasema mama yangu amefariki na wale wanafunzi ambao hawana mhadhara wowote saa 11 asubuhi wanaweza kuhudhuria maziko. Ana mwili wa mama yake umelazwa nyumbani na alikuja kutoa mhadhara na hakufanya mtu yeyote kutambua maafa wanayopitia. Wanabaki imara na wenye nguvu kwa moyo na hawaruhusu majanga kuwapanda akilini. Wanafanya mambo yao ya kawaida ilhali wako chini ya majanga ambayo wengine huogopa wanaposikiliza. Tuliposikiliza haya kutoka kwa huyu Ustad kuhusu maiti ya mama yake ikiwa imelala nyumbani tulitetemeka.
Watu hawa ni wakubwa na wenye nguvu kwa moyo. Tunaona wanafunzi wetu hata msumari ukitoka wanafunzi wengine wawili watampa sapoti ya kutembea, kumpeleka hospitali kuwa msumari wake umejeruhiwa. Wanafunzi hawa watakuwa nini? Misiba itawaangamiza wakati hawawezi kustahimili maumivu madogo kama haya. Ninakumbuka mwanafunzi huko Qom ambaye alikuwa mgonjwa sana na alikuwa akienda kuhudhuria darasa kwa kutembea kwa kutegemezwa na kuta za barabarani. Rafiki yetu mmoja mzee alimwona na kuuliza kilichotokea naweza kukusaidia. Alisema unaweza kwenda mimi niko katika hali hii tangu wiki. Nimeona wanafunzi hospitalini wakiwa na IV kwenye machela lakini hawakuacha mihadhara. Wangekuja kwa machela darasani na kurudi Hospitali. Mifano hii ipo ambapo watu hawaruhusu misiba kuwashinda. Ikiwa maradhi yamo ndani ya mwili basi yabaki pale pale na yasiishinde akili, ikiwa njaa iko nyumbani basi ibakie hapo ili mwanadamu asiache kazi yake ya kawaida na kudumisha usawa. Tukio dogo halipaswi kudhoofisha mtu. Hizi ndizo hekima ambazo Ali anatufundisha juu yake ili tuishi maisha yetu kwa mujibu wa maisha ya Ali. Tunapaswa kuwa wanafunzi wa Ali ili tuweze kuwa na bahati ya kupata kitu kutoka kwa hekima ya Ali. Muumini mmoja alikuja kwangu akinialika kukariri na kwenye kadi yake ya mwaliko ilikuwa imeandikwa “Imeandaliwa na Mbwa wa mlango wa Qalandar”. Nikamwambia nitasoma ukiiondoa sentensi hii na kuandika Shia ya Imamu Husein (a). Akasema nitawezaje kusema hata mimi si Shia wa Imamu Husein. Hauko tayari kuwa Shia wa Ali? Unapaswa kuwa mwanadamu aliyefunzwa na hekima za Ali ambaye anaweza kustahimili majanga yote duniani na kubaki imara kama dhoruba. Jinsi wanafunzi wa Ali katika historia walivyofanya ambao hawakufadhaishwa hata kidogo na kile ambacho ulimwengu ulifanya nao. Walibaki imara. Mwenyezi Mungu atujaalie Taufiq tuwe kwa mujibu wa mafundisho ya Nahjul Balagha.
